DDa~ tu+` la^u, co' the^? la` la^u ba(`ng ddo+`i
so^'ng mo^.t kie^'p ngu+o+`i. Khoa ho.c tie^'n
bo^. vu+o+.t bu+.c, nha^'t la` trong la~nh vu+.c y
khoa. Ca'c be^.nh ta^.t ba^'t tri. ddo^'i vo+'i
A' DDo^ng, chu'ng ta thu+o+`ng go.i la` nan y,
nhu+ be^.nh lao, be^.nh di.ch... ha^`u nhu+ bie^'n
ma^'t. Y khoa dda~ che^' ta.o ca'c thuo^'c dde^?
chu?ng ngu+`a. Ca'c be^.nh la. mo+'i no^?i le^n
trong va`i tha^.p nie^n tro+? la.i, AIDS, hie^.n
nay cu~ng dda~ co' nhu+~ng nghie^n cu+'u va`
ke^'t qua? ra^'t dda'ng mu+`ng, vo+'i hy vo.ng mo^.t
va`i na(m nu+~a chu'ng ta se~ co' phu+o+ng ca'ch
die^.t ma^`m be^.nh ghe^ go+'m na`y. Cha(?ng
nhu+~ng y khoa tie^'n bo^. trong vie^.c chua^?n
ddoa'n, va` ddie^`u tri., mo^n khoa ho.c na`y co`n
cung ca^'p nhie^`u pha't minh mo+'i, nhu+~ng pha't
kie^'n na`y giu'p cho ddo+`i so^'ng xa~ ho^.i
nga`y ca`ng hoa`n thie^.n ho+n. Cu. the^? nhu+ du`ng
su+. pha^n ti'ch DNA, ca'c nha` ddie^`u tra co'
the^? xa'c ddi.nh ddu+o+.c to^.i pha.m cu?a
nhu+~ng vu. xu+? la^`m ngu+o+`i, hoa(.c ke^'t to^.i oan
cho ngu+o+`i kha'c. Va`, ba^y gio`, ngu+o+`i ta
dda~ ti`m tha^'y Gen cu?a con ngu+o+`i co' nhu+~ng
a?nh hu+o+?ng kho^ng nho? dde^'n ddo+`i so^'ng
va` su+. di truye^`n.
Gene, hay co`n go.i la` nhie^~m sa('c the^? di
truye^`n, mang theo ca'c ca' ti'nh cu?a cha me.
dde^'n ca'c the^' he^. ke^' tie^'p-Next
Generations-( ba('t nguo^`n tu+` chu+~ Gene.) Va`o the^' ky?
thu+' 19, mo^.t gia'o si~ ngu+o+`i A'o, o^ng
Gregor Johann Mendel, trong lu'c la`m vu+o+`n dda~
ti`m tha^'y co' su+. di truye^`n, va` nhu+~ng y'
tu+o+?ng ca(n ba?n dda~ la` ne^`n ta?n cho vie^.c
kha'm pha' nhu+~ng dda(.c ti'nh di truye^`n sau
na`y. Va`o na(m 1940, su+. nghie^n cu+'u ve^` di
truye^`n ho.c dda~ ddu+o+.c ddu+a va`o nghie^n
cu+'u va` gia?ng da.y ta.i ca'c ho.c tru+o+`ng. Su+.
a?nh hu+o?ng cu?a ca'c genes, hoa(.c su+. la^y
truye^`n ma^`m be^.nh tu+` ca'c vi khua^?n dda~ la`
dde^` ta`i nghie^n cu+'u cu?a ca'c nha` khoa
ho.c. Tuy nhie^n, su+. nghie^n cu+'u chi? gio+'i ha.n
trong thu+.c va^.t. Con ngu+o+`i la` mo^.t sinh
ddo^.ng va^.t (living thing) ra^'t dda.c bie^.t,
cho ne^n genes cu?a con ngu+o+`i cu~ng kha'c vo+'i
ca'c sinh ddo^.ng va^.t kha'c.
No'i mo^.t ca'ch to^?ng qua't, con ngu+o+`i
ddu+o+.c hi`nh tha`nh tu+` tru+'ng (perm) cu?a me.,
va` te^' ba`o (cell) cu?a ngu+o+`i cha. Trong
ca'c te^' ba`o na^`y chu+'a ddu+.ng mo^.t so^'
tha`nh pha^`n nguye^n tu+? go.i la` nhie^~m sa('c
the^? (Chromosomes.) Ca'c te^' ba`o nhie^~m sa('c
na`y dda~ ta.o ne^n nhu+~ng con ngu+o+`i kha'c
nhau, nhu+ng va^~n mang trong co+ the^? ca'c dda(.c
ti'nh cu?a cha me.. Tu+` tru+'ng va` te^' ba`o
cu?a cha, ca'c khoa ho.c gia dda~ ti`m tha^'y trong
ddo' co' chu+'a 46 te^' ba`o nhie^~m sa('c, va`
chu'ng chia ra la`m 23 ca(.p. Trong ngu+o+`i nu+~
mang ca(.p XX va` trong ngu+o+`i nam mang ca(.p
XY. Mo^~i mo^.t ca' the^? sau khi ddu+o+.c thu.
thai trong bu.ng me., se~ mang hoa(.c XX cu?a me.
hoa(.c XY cu?a ngu+o+`i cha. Do su+. di chuye^?n
cu?a ca'c ca(.p XX va` XY va` su+. ke^'t ho+.p
ca'c te^' ba`o na`y, thai nhi co' the^? la` nam hay
nu+~. Su+. ke^'t ho+.p cac nhie^~m the^? X va` Y
se~ quye^'t ddi.nh pha'i ti'nh cu?a thai nhai
(Sex determination) Ne^'u X cu?a me. giao pho^i
cu`ng Y (Ca(p XY) cua cha, thai nhai la` nam; ngu+o+c
la.i ne^'u X cua me. ga(.p X (trong ca(.p XY) cua
cha, thai nhi se~ la` nu+~.
Tre^n dda^y la` nhu+~ng ddie^?m ra^'t to^?ng
qua't su+. hi`nh tha`nh mo^.t ba`o thai, cu`ng
nhu+~ng di. bie^.t, di truye^`n qua a?nh hu+o+?ng cu?a
nhie^~m sa('c the^?. Trong the^' ky? na`y, mo+'i
dda^y ca'c khoa ho.c gia co`n ti`m tha^'y Genes
co`n a?nh hu+o+?ng dde^'n tri' tho^ng minh cu?a
con ngu+o+`i. Ta.i tru+o+`ng dda.i ho.c Vanderbilt
thuo^.c tie^?u bang Tennessee dda~ nghie^n cu+'u
va` cho bie^'t ca'c genes co`n co' a?nh hu+o+?ng
dde^'n tri' tho^ng minh cu?a con ngu+o+`i. Su+.
pha't kie^'n na^`y du+.a tre^n su+. theo do~i
su+. ho.c ta^.p cu?a 200 tre? em trong mo^.t lo+'p
ho.c na(ng khie^'u ba^.c cao dda(?ng trong mu`a
he` vu+`a qua. Ngu+o+`i ta cho bie^'t, trong ca'c
ba`i thi, va` trong ca'c ba`i kie^?m tra tri'
tho^ng minh (IQ test) thi` ddie^?m so^' cu?a ca'c em
dde^`u o+? mu+'c cao va` chi? co' chu+`ng va`i
pha^`n tra(m tre? em cu`ng ddo^. tuo^?i a^'y co'
the^? dda.t ddu+o+.c. Ca'c khoa ho.c gia dda~ la^'y
genes cu?a ca'c em va` cha me. cu?a chu'ng dde^?
nghie^n cu+'u, sau khi nghie^n cu+'u tre^n so^'
5,000 tre? em dda(.c bie^.t tho^ng minh, Tie^'n
Si~ David Lubenski, ddai ho.c Vanderbilt, dda~ cho
bie^'t "Co' su+. kha'c bie^.t giu+~a genes cu?a
ca'c em tho^ng minh (tha^`n ddo^`ng) va` ca'c em
bi`nh thu+o+`ng." O^ng cho bie^'t the^m: "Sau khi
nghie^n cu+'u theo do~i, chu'ng to^i tha^'y, ve^`
ca(n ba?n, mo^.t so^' genes dda~ xua^'t hie^.a^n
nhie^`u ho+n o+? ca'c em tho^ng minh so vo+'i
ca'c em bi`nh thu+o+`ng, va` nhu+~ng em co' suy
nghi~ cao dda~ xua^'t hie^.n nhie^`u la^`n nhu+~ng
genes o+? ca'c em bi`nh thu+o+`ng." Nhu+~ng pha't
kie^'n na^`y dda~ ddu+o+.c mo^.t so^' ngu+o+`i
u?ng ho^., nha^'t la` ca'c ngu+o+`i theo dduo^?i
tu+ tu+o+?ng "da^n to^.c thu+o+.ng dda(?ng" hoa.c
ca'c khoa ho.c gia ddang nghie^n cu+'u di
truye^`n ho.c, nhu+ o^ng Charles Murray. O^ng Murray
la` ngu+o+`i dda~ vie^'t nhie^`u sa'ch, ba`i ba'o
no'i ve^` co^ng du.ng va` su+. a?nh hu+o+?ng cu?a
genes ddo^'i vo+'i con ngu+o+`i va` xa~ ho^.i.
O^ng cho ra(`ng ca'c khoa ho.c gia se~ giu'p cho
ca'c the^' he^. cho.n cho mi`nh nhu+~ng ddu+'a con
tho^ng minh, va` o^ng pha't bie^?u:"Va`i chu.c
na(m nu+~a chu'ng ta se~ co' nga`nh chu?ng ho.c
mang ti'nh nha^n ba?n, va` chu'ng ta se~ giu'p cho
ca'c con cha'u cu?a ca'c ta^`ng lo+'p nhu+~ng
cho.n lu+.a theo phu+o+ng pha'p lo.c genes." O^ng
na`y muo^'n a'm chi? ra(`ng, trong tu+o+ng lai gia
ddi`nh va` xa~ ho^.i co' quye^`n cho.n lu+.a sinh
ra nhu+~ng ddu+'a con tho^ng minh theo nhu+~ng
pha't minh cu?a mo^n di truye^`n ho.c, va` xa~
ho^.i se~ toa`n nhu+~ng ngu+o+`i u+u tu'. Trong khi
ddo', ta.i dda.i ho.c Vanderbilt, ca'c nha`
nghie^n cu+'u co`n cho bie^'t the^m ra(`ng "co'
nhu+~ng genes kha'c cu~ng ddo'ng mo^.t vai tro` ra^'t
quan tro.ng trong qua' tri`nh ho.c ta^.p." Nhu+~ng
ddie^`u tuye^n bo^' na^`y dda~ ddu+o+.c ca'c nha`
khoa ho.c kha'c u?ng ho^.. Thu+.c ra, ca'c genes
trong co+ the^? con ngu+o+`i co`n co' nhu+~ng
chu+'c na(ng kha'c nhau. Chu'ng hu+o+'ng da^~n co+
the^? ta.o ra ca'c cha^'t dda.m to^' (protein)
dda.c bie^.t trong bo^. na~o. Su+. thay ddo^?i
genes trong co+ the^? co' the^? ddu+a dde^'n nhu+~ng
su+. ro^'i loa.n, va` se~ co' nhu+~ng a?nh
hu+o+?ng kha'c nhau, co' the^? ca'c genes mo+'i se~
ta.o ra ca'c cha^'t ho'a hoc mo+'i trong co+ the^?,
hoa(c la`m thay ddo^?i chu+'c na(ng cu?a bo^.
na~o. Nhu+~ng pha't kie^'n va` dde^` nghi. cu?a
ca'c khoa ho.c gia va^~n co`n trong vo`ng nghie^n
cu+'u.
Co+ the^? chu'ng ta la` mo^.t bo^. ma'y toa`n
ha?o vo+'i nhie^`u chu+'c na(ng cho dde^'n nay va^~n
co`n trong vo`ng bi' a^?n. Mo^.t su+ thay ddo^?i
co' the^? la`m to^'t o+? mo^.t so^' bo^. pha^.n
na`y nhu+ng cu~ng co' the^? a?nh hu+o+?ng dde^'n
mo^.t so^' chu+'c na(ng cu?a bo^. pha^.n kha'c.
Ca'c cuo^.c nghie^n cu+'u ve^` genes, co' the^?,
giu'p con ngu+o+`i hoa`n thie^.n ho+n trong vie^.c
tri. be^.nh, nhu+ng vo+'i a?o vo.ng ti`m ra
nhu+~ng con ngu+o+`i tho^ng minh ho+n trong tu+o+ng
lai co' the^? kho^ng tha`nh co^ng, vi` genes kho^ng
hoa.t ddo^.ng ddo^.c la^.p. Mo^.t gene khi bi.
hu?y hoa.i, hoa(.c bi. ta'c ddo^.ng co' the^? ga^y
ra bi.nh, nhu+ng gene kho^ng pha?i la` chie^'c
chi`a kho'a tha^`n ky` dde^? giu'p cho mo^.t
ngu+o+`i na`y ho+n mo^.t ngu+o+`i kha'c, nhu+ mo^.t
the^? tha'o gia tha('ng tre^n va^.n ddo^.ng
tru+o+`ng. Mo^.t chu+'c na(ng cu?a gene co' the^? giu'p
cho bo^. na~o ta^.p trung ho+n va`o mo^.t nhie^.m
vu. nhu+'t ddi.nh na`o ddo', nhu+ng kho^ng cha('c
cha('n gene co' the^? la` ddo^.ng co+ chi'nh
dde^? ddu+a dde^'n mo^.t su+. tho^ng minh ho+n cu?a
con ngu+o+`i. Trong co+ the^? con ngu+o+`i genes
dda~ ta.o ne^n ma`u to'c, ma`u ra(ng, co+ the^?
va` su+. pha't trie^?n, nhu+ng na~o tra.ng kho^ng
pha?i do hoa`n toa`n do genes ta.o ra, ngu+oc
la.i, na~o tra.ng co`n ddu+o+.c hi`nh tha`nh do mo^i
tru+o+`ng so^'ng. Trong na~o cu?a con ngu+o+`i
co' nhu+~ng thu`y na~o tra'i va` pha?i, co' nhu+~ng
khu vu+.c dda(.c bie^.t ghi nha^.n nhu+~ng su+.
ta^.p luye^.n, (kho^ng mang ti'nh cha^'t tu+.
nhie^n) Vi' du.: Mo^.t ngu+o+`i ta^.p vo~ cha(?ng
ha.n. Sau mo^.t va`i gio+`, va`i nga`y, mo^.t bo^.
pha^.n trong thu`y na~o se~ ghi nho+' nhu+~ng
ddo^.ng ta'c cu?a ddo^i tay, ddo^i cha^n dde^? giu'p
cho ta co' the^? nho+' la.i nhu+~ng gi` dda~
ta^.p. Chu'ng ta dde^`u bie^'t mo^~i mo^.t ddo^.ng
ta'c cu?a co+ the^? dde^`u ta'c ddo^.ng dde^'n
mo^.t pha^`n na`o ddo' trong vo~ na~o, cho ne^n
ne^'u chu'ng ta ta^.p trung luye^.n ta^.p mo^.t so^'
co^ng vie^.c na`o ddo' nhie^`u la^`n, chu'ng ta
se~ ta.o ne^n mo^.t su+. ta'c ddo^.ng va`o mo^.t
vu`ng na~o bo^., va` co' the^?, tu+` ddo' ta.o
ne^n vu`ng na`y chie^'m mo^.t die^.n ti'ch lo+'n
ho+n mo^.t vu`ng kha'c trong na~o. Chu'ng ta ca`ng
la^.p ddi la^.p la.i nhie^`u la^`n, chu'ng ta
ca`ng pha't trie^?n ho+n mo^.t vu`ng na~o na`o ddo'.
Trong tu+o+ng lai, co' the^?, su+. nghie^n cu+'u
ve^` genes se~ giu'p cho khoa ho.c chu? ddo^.ng
ta'c ddo^.ng va`o mo^.t va`i khu vu+.c trong na~o
tra.ng cho mo^.t so^' co^ng vie^.c nhu+'t ddi.nh
na`o ddo'.
Khoa ho.c ca`ng tie^'n bo^. con ngu+o+`i ca`ng
nga`y ca`ng tro+? ne^n le^. thuo^.c va`o khoa ho.c.
Khoa ho.c tha`nh co^ng se~ ddu+a dde'n mo^.t so^'
lo+.i i'ch nhu+'t ddi.nh, be^n ca.nh ddo' kho^ng
kho?i mang dde^'n nhie^`u dde^`u lo nga.i cho
nha^n loa.i. Co' the^? ca^u chuye^.n "Genes a?nh
hu+o+?ng dde^'n tri' tho^ng minh" la`m mo^.t so^'
ngu+o+`i ho+'n ho+?, va` cu~ng kho^ng kho?i mang
la.i cho mo^.t so^' kha'c nhu+~ng lo nga.i. Ke?
xa^'u co' the^? se~ lo+.i du.ng su+. tha`nh co^ng
cu?a khoa ho.c. Trong qua khu+' ta dda~ tha^'y
(su+. no^? cu?a ha.t nha^n nguyen tu+?, pha't minh
cha^'t no^?A^?v.v) mo^.t va`i nguy co+ ta^.n
die^.t nha^n loa.i tu+` nhu+~ng pha't minh cu?a khoa
ho.c. Tuy nhie^n, Tie^'n Si~ David no'i "Khoa
ho.c la`m cho ngu+o+`i ta lo la'ng, vi` pha't minh
co' the^? se~ bi. la.m du.ng cho vie^.c xa^'u,
nhu+ng, ddo^'i vo+'i ca'c khoa hoc gia, vie^.c co'
the^m kie^'n thu+'c mo+'i la` mo^.t vie^.c bao
gio+` cu~ng to^'t ho+n la` kho^ng bie^'t."
Con ngu+o+`i chu? te^? muo^n loa`i. Sung
su+o+'ng hoa.c kho^? ddau cu~ng tu+. do con ngu+o+`i
ta.o ra. Con ta(`m ta.o ke'n nha? to+ dde^? bao
bo.c la^'y mi`nh. To+ ta(`m o'ng a'nh dde.p tha^.t,
nhu+ng cu~ng chi'nh vi` nhu+~ng o'ng a'nh ddo'
ma` kho^ng i't con ta(`m dda~ bi. luo^.c chi'n
tru+o+'c khi no' vo+~ to^? dde^?n bie^'n tha`nh con
bu+o+'m ru+.c ro+~ va` nhi`n la.i tha`nh qua? ta.o
ra to+ cu?a chi'nh mi`nh.
Le^ Vie^.t DDie^?u
