mucluc008

Pha't ha`nh va`o mo^~i thu+' Hai dda^`u tha'ng

copyright (C) 2000 by respective authors

01-05-2000

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
MU.C LU.C
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

I-THO+ TUYE^?N

01. Tho+`i Me. Tuo^?i Ba(`ng Con

_____Vo~ Nguye^~n Nhu+ Quy`nh

02. Xa Me. DDo'i Lo`ng

_____Vu+o+ng Huye^`n

03. Tha'ng Tu+ Thu+ Nho?

_____Kha?i Nguye^~n

04. DDie^`u Nho? U+o+'c

_____LaLan

05. Thu+' Ba?y Tuye^'t Tha'ng Tu+

_____Ha`n Tra^n

06. Mu+a Thu+' Ba?y

_____So^ng Nho?

07. Mong Manh

_____Tho+ Tho+

08. Xin Va^~n La` Ky? Nie^.m

_____TVu~

09. Co^ Nho? Sa`i Go`n

_____ThomasN

10. Tu+` Thuo+? Em Ve^`

_____Hoa`i Ta^m

11. Anh Nhu+ Su+o+ng Phu? Quanh DDo+`i Mo^.ng

_____Tha'i Mo^.ng Trinh

12. Nga`y Qua Nga`y

_____Lua^n Hoa'n

13. Co~i Ta.m

_____Cao Nguye^n

14. Nga`y Tha'ng Tre^n DDia. Ca^`u

_____Duy DDi.nh

15. Con Nho+'

_____mdtt

16. Ha.nh Phu'c Mu`a Xua^n

_____Cu+o+`ng Tra^`n

II-VA(N TUYE^?N

1. DDe^. Tu+?

_____Tra^`n Long Ho^`

2. Thu+o+.ng Du, Nie^`m Thu+o+ng Nho+'

_____La^m Chu+o+ng

3. Tra.i He`

_____Lu+u Linh

III- TIN TU+'C VA(N HO.C NGHE^. THUA^.T

Ba?n Tin Tu+o+`ng Thua^.t Tu+` Nam Califonia

_____Ho^` Hua^'n Cao

IV- LA' THU+ CA'C NU+O+'C

La' Thu+ U'c Cha^u

_____Nguye^~n Nhu+ So+n

V-CA^U CHUYE^.N HA`NG THA'NG

Lua^.t Pha'p Nu+o+'c My~ va` Nhu+~ng DDie^`u Chu+a Bie^'t

_____Le^ Vie^.t DDie^?u

VI- GO'C TRO+`I A^M NHA.C

Tu' Minh Vo+'i Ca Khu'c "Ha~y Cu+' La` Ti`nh Nha^n"

_____Tho+ Tho+

VII- NHU+~NG TA^'M LO`NG VA`NG

Xin Giu+~ Du`m Em Mo^.ng Bi`nh Thu+o+`ng

_____Tu+' Die^~m

VIII- GO'C TRO+`I QUE^ HU+O+NG

Ba'nh Ca(n

_____Vu~ Phu+o+ng

IX- LI.CH SU+? TIE^?U THUYE^'T TRU+O+`NG KY`

Anh Hu`ng DDo^ng-A Du+.ng Co+` Bi`nh Mo^ng (Ho^`i 2)

_____Tra^`n DDa.i Sy~

X- TA?N MA.N VA(N CHU+O+NG

1. Me. O+i

_____AVi

2. Nho? Ca?m O+n Anh

_____stn

3. Chie^`u Chie^`u Chim Vi.t Ke^u Chie^`u

_____Tha'i Mo^.ng Trinh

4. Co^ Be' Co' Bi'm To'c Que^n ca`i

_____Thanh So+n

XI- MO^.T GIAI THOA.I VA(N CHU+O+NG

Hoa`ng Ha.c La^`u

_____Nguye^~n Hoa`i Va^n

XII- SA'CH, BA'O MO+'I

1. Thi-Ca Net so^' 21

2. Tha(`ng Cuo^.i

XIII- NHA('N TIN LIE^N MA.NG

Nha('n Tin Lie^n Ma.ng

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
VII- NHU+~NG TA^'M LO`NG VA`NG
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

LTS: Hie^.n tu+o+.ng tre? em sa nga~ va`o con ddu+o+`ng to^.i lo^~i, ta^m tha^`n ba^'t o^?n ga^y ne^n nhu+~ng su+. kie^.n che^'t cho'c ngoa`i y' muo^'n ddang la` mo^.t dde^` ta`i no'ng bo?ng o+? cha^u My~. Du+.a theo ca'c cuo^.c ddie^`u tra, pho?ng va^'n cu?a nhie^`u nha` ta^m ly' ho.c thi` 80% ca'c em du+o+'i tuo^?i vi. tha`nh nie^n ga^y ra nhu+~ng tha?m ho.a che^'t ngu+o+`i nhu+ dda(.t bom ta.i ca'c tru+o+`ng trung ho.c, mang su'ng vo^ tru+o+`ng ba('n ba.n be`, tha^`y co^, v.v... dde^`u ddang so^'ng trong nhu+~ng gia ddi`nh co' cha me. li di..

Do ddo', trong so^' na`y, Suo^'i Nguo^`n xin gio+'i thie^.u dde^'n ca'c ba.n ddo^.c gia? ba`i cu?a va(n hu+~u Tu+' Die^~m ve^` ca?m nghi~ cu?a con tre? khi pha?i so^'ng trong hoa`n ca?nh gia ddi`nh bi. pha^n ta'n, thie^'u cha hay me.. Hy vo.ng vo+'i ba`i vie^'t na`y chu'ng ta tra'nh ddu+o+c pha^`n na`o nhu+~ng vie^.c dda'ng tie^'c xa^?y ra ha`ng nga`y dde^? ca'c em nho? co' ddu+o+.c mo^.t cuo^.c so^'ng bi`nh thu+o+`ng, an la`nh.
tha^n a'i,

TTTV SUO^'I NGUO^`N

Xin Giu+~ Du`m Em Mo^.ng Bi`nh Thu+o+`ng
_____________________________________________ Tu+' Die^~m

"Em co' ba, va` em co' ma'
Ma' ye^u em nhu+ suo^'i tre^n nguo^`n
Tu+` nga`y sinh ra, me. na^ng nhu+ tru+'ng
Me. hu+'ng nhu+ hoa,
Me. o^m va`o lo`ng..."


Ca^u ha't nga`y xu+a cho+.t va(ng va(?ng be^n tai, ve~ ne^n mo^.t khung ca?nh gia ddi`nh dda^`m a^'m: bo^' me. con ca'i qua^y qua^`n vui ve?. Mo^.t bu+'c tranh ha.nh phu'c ddo+n gia?n, mo^.t gia^'c mo^.ng qua' bi`nh thu+o+`ng, pha?i kho^ng ?

The^' nhu+ng, lo`ng to^i bo^~ng chu`ng xuo^'ng sau khi ti`nh co+` la.c va`o mo^.t ddi.a chi? tre^n Web ta.i http://www.acod.net/. Ha~y thu+? la('ng nghe nhu+~ng lo+`i ta^m su+. cu?a Lara Little, ngu+o+`i dda~ la^.p ne^n trang web vo+'i te^n go.i "A Site For Adults With Divorcing Parents":

"To^i kho^ng pha?i la` chuye^n gia ta^m ly' va` cu~ng kho^ng chu' ta^m nghie^n cu+'u ve^` dde^` ta`i na`y. To^i chi? la` mo^.t thie^'u phu. 26 tuo^?i co' cha me. ly di. ca'ch dda^y 3 na(m... Nhie^`u ba^.c cha me. tin tu+o+?ng ra(`ng vie^.c ho. ly di. se~ kho^ng a?nh hu+o+?ng dde^'n ddo+`i so^'ng cu?a dda'm con dda~ tru+o+?ng tha`nh, nha^'t la` vo+'i nhu+~ng ddu+'a con dda~ la^.p gia ddi`nh hay ddang so^'ng tu+. la^.p. Nhu+ng tha^.t ra kho^ng pha?i va^.y... DDu+o+ng nhie^n, chu'ng to^i va^~n ddi la`m, va^~n do.n de.p nha` cu+?a, va^~n la`m co^ng vie^.c thu+o+`ng nga`y nhu+ mo.i khi\. Nhu+ng, khi chu'ng to^i nghi~ dde^'n nhu+~ng nga`y nghi? le^~, ca'c buo^?i ho.p ma(.t gia ddi`nh theo tho^ng le^. thi` ca?m tha^'y mo.i vie^.c dde^`u thay ddo^?i. Ngay ca? mo^.t chuye^.n tha^.t ddo+n gia?n nhu+ khi chu'ng to^i ti`m ddu+o+.c vie^.c la`m mo+'i, chu'ng to^i pha?i ba'o cho cha va` me. rie^ng bie^.t thay vi` chi? ca^`n ba'o chung cho ca? hai. Nhu+~ng chuye^.n nhu+ the^' a?nh hu+o+?ng dde^'n ddo+`i so^'ng cu?a chu'ng to^i nhie^`u ho+n la` mo.i ngu+o+`i co' the^? nghi~...

Chu'ng to^i ddau buo^`n bo+?i gia ddi`nh chu'ng to^i. Nhu+~ng ho^`i u+'c ve^` gia ddi`nh du+o+`ng nhu+ dda~ lo^~i tho+`i. No' bi. chi`m trong bo'ng to^'i cu?a su+. hoa`i nghi vi` kho^ng bie^'t ma'i a^'m gia ddi`nh ha.nh phu'c thuo+? tre? tho+ ma` chu'ng to^i co`n nho+' co' thu+.c su+. hie^.n hu+~u hay kho^ng... Pha?i cha(ng ky' u+'c ddo^`ng nie^n dda~ la` mo^.t su+. do^'i tra'? Chu'ng to^i pha?i vu+o+.t qua ca'c bu+o+'c cu?a kho^? ddau: su+?ng so^'t bu+.c tu+'c, pha^~n no^., cha'n na?n, ... Chu'ng to^i thu+o+ng tie^'c cho nhu+~ng ddie^`u se~ kho^ng bao gio+` la^.p la.i: ca'c bu+~a co+m gia ddi`nh, ca'c ky` nghi? he`, ... Chu'ng to^i thu+o+ng tie^'c ma'i a^'m gia ddi`nh vi` ma(.c da^`u dda~ la^.p gia ddi`nh hay la` so^'ng rie^ng, chu'ng to^i va^~n thi'ch ca?m gia'c co' ma'i a^'m gia ddi`nh dde^? tro+? ve^` khi na`o chu'ng to^i mong muo^'n. Nhu+ng gio+`, chu'ng to^i dda~ ma^'t ca'i ca?m gia'c an toa`n ddo' ro^`i bo+?i vi` ma'i a^'m gia ddi`nh dda~ kho^ng co`n hie^.n hu+~u, i't nha^'t cu~ng kho^ng co`n gio^'ng nhu+ chu'ng to^i dda~ bie^'t tru+o+'c dda^y..."

Vo+'i mo^.t ngu+o+`i dda~ tru+o+?ng tha`nh va` dda~ co' mo^.t ma'i gia ddi`nh rie^ng nhu+ Lara Little, nhu+ng co^ va^~n ca?m tha^'y vo^ cu`ng ddau kho^? khi cha me. ly di.. Va^.y thu+? ho?i ca'c em trong lu+'a tuo^?i vi. tha`nh nie^n se~ ca?m gia'c ra sao khi pha?i la`m chu+'ng nha^n cho vie^.c ly di. cu?a bo^' me. ?

To^i co`n nho+' ba` Hanna McDonough, mo^.t chuye^n vie^n xa~ ho^.i o+? Toronto cu~ng la` ta'c gia? quye^?n "Putting Children First: A Guide for Parents Breaking Up", dda~ vie^'t ra(`ng nhu+~ng ddu+'a tre? tho+ dde^`u kho^ng muo^'n tha^'y ca?nh bo^' me. ly di.. Ca'c em nghi~ mo^.t ca'ch ra^'t ddo+n gia?n ra(`ng chi? vi` bo^' (hay me.) dda~ kho^ng co`n thu+o+ng ca'c em nu+~a ne^n mo+'i ra o+? rie^ng. Cha(?ng ha.n, o+? lu+'a tuo^?i le^n 4, be' Riley Walker co`n qua' nho? dde^? hie^?u ddu+o+.c nhu+~ng ro^'i ra('m trong ca'ch suy nghi~ cu?a ngu+o+`i lo+'n; ne^n em va^~n luo^n tha('c ma('c ta.i sao bo^' cu?a em la.i pha?i ta'ch ra so^'ng rie^ng, cha(?ng le~ bo^' kho^ng co`n thu+o+ng be' nu+~a hay sao ?

Tre^n ca(n ba?n, gia ddi`nh chi'nh la` no+i hu+o+'ng da^~n bu+o+'c dda^`u va`o ddo+`i, ne^n vie^.c ly di. cu?a bo^' me. se~ a?nh hu+o+?ng nhie^`u dde^'n ta^m ly' cu~ng nhu+ su+. tha`nh co^ng cu?a nhu+~ng ddu+'a tre? sau na`y. Tu+o+ng truye^`n, khi cha me. ly di. con ca'i se~ bi. a?nh hu+o+?ng na(.ng ne^` trong mo^i tru+o+`ng xa~ ho^.i la^~n ho.c ddu+o+`ng, nhu+: na?n chi', ho.c ke'm, kho' da.y, kho^ng chi.u giu+~ ky? lua^.t, tha^.m chi' co' khi a?nh hu+o+?ng dde^'n ta^m tri' dde^'n ddo^. ca^`n pha?i ddi ga(.p ba'c si~ ta^m ly' dde^? tri. lie^.u. Ha~y thu+? ddo.c the^m va`i do`ng ta^m su+. cu?a Lara Little:

"Mo^.t trong nhu+~ng ddie^`u may ma('n nha^'t la` ti`nh co+` quen ddu+o+.c mo^.t ngu+o+`i ba.n co' cu`ng hoa`n ca?nh. Tuy la` to^i kho^ng mong tha^'y co^ ta ga(.p ca?nh nhu+ the^', nhu+ng khi ta^m su+. vo+'i co^ ta va` kha'm pha' ra ra(`ng chu'ng to^i co' cu`ng ca?m gia'c, cu`ng lo^'i suy nghi~, dda~ khie^'n to^i bie^'t ddu+o+.c ra(`ng ca?m gia'c cu?a to^i kho^ng sai tra'i va` cu~ng kho^ng co' ddie^n ro^` chu't na`o, va` to^i cu~ng ca?m tha^'y kho^ng co^ ddo+n."

Lara Little dda~ may ma('n khi ti`m ddu+o+.c mo^.t ngu+o+`i ba.n to^'t, cu`ng hoa`n ca?nh dde^? chia se? ca?m xu'c va` giu'p nhau vu+o+.t qua kho' kha(n, nhu+ng vo+'i ca'c em kha'c thi` sao ? Theo nhu+~ng cuo^.c kha?o cu+'u cu`ng ca'c tho^'ng ke^ o+? Hoa Ky` cho bie^'t, pha^`n lo+'n nhu+~ng ddu+'a tre? bi. tro+? nga.i trong ho.c ddu+o+`ng, hay trong vie^.c gia nha^.p va`o xa~ ho^.i, hay tha^.m chi', co' khi co`n ga^y to^.i a'c thu+o+`ng xua^'t tha^n tu+` nhu+~ng gia ddi`nh co' bo^' me. ly di.. DDo' la` do chi.u a?nh hu+o+?ng ve^` nhu+~ng va^'n dde^` ta^m ly' khi pha?i chu+'ng kie^'n trong mo^.t tho+`i gian da`i su+. tranh cha^'p hay ba^'t ho`a giu+~a cha me., su+. ca(ng tha(?ng vi` ddo'i nghe`o va` ma(.c ca?m thua ke'm, bi. ky` thi. khi tha^`m so sa'nh vo+'i ba.n be` cu`ng trang lu+'a, khi pha?i ddu+o+ng dda^`u vo+'i nhu+~ng ma(.c ca?m giu+~a tie^'c nuo^'i va` bu+.c bo^.i. Nhu+~ng ddie^`u na`y ta.o a'p lu+.c ve^` ma(.t ta^m ly', khie^'n ca'c em kho' ta^.p trung tinh tha^`n va`o vie^.c ho.c ne^n ddie^?m so^' bi. ke'm su't la` ddie^`u kho' tra'nh kho?i. Co' ba(`ng chu+'ng xa'c dda'ng chu+'ng to? ra(`ng khi tre? em co' ke^'t qua? be^'t ba't trong tru+o+`ng lo+'p thu+o+`ng na?y sinh ha`nh vi pha?n kha'ng xa~ ho^.i. Chu'ng mang ma(.c ca?m tu+. ti va` tu+. ca?m tha^'y vo^ ti'ch su+., do ddo' de^~ khie^'n giao du vo+'i nhu+~ng ke? xa^'u va` co' the^? da^~n to+'i nhu+~ng vie^.c lu'n sa^u va`o to^.i lo^~i.

Nhu+ tru+o+`ng ho+.p em M.K (Los Angles), so^'ng chung vo+'i me. sau khi cha me. ly di., vi` ga(.p pha?i ngu+o+`i du+o+.ng kho^ng ddu+'ng dda('n, dda~ khie^'n em bo? nha` ra ddi va` ga(.p pha?i ba.n be` xa^'u ru? re^ vu+o+'ng va`o vo`ng nghie^.n nga^.p, so^'ng buo^ng tha? tha'c loa.n cuo^'i cu`ng dda~ vu+o+'ng pha?i be^.nh AIDS. Gio+` em ddang o+? va`o tho+`i ky` cuo^'i cu?a ca(n be^.nh. Nhu+~ng gio.t le^. nuo^'i tie^'c cho mo^.t ma'i a^'m gia ddi`nh nga`y xu+a cu~ ddang la(n tra`n tre^n go` ma' cu?a em, mo^.t thie^'u nu+~ chu+a dda^`y 20 tuo^?i. Nhu+ em Andy (NY) bo? nha` ddi bu.i ddo+`i sau khi cha me. chia tay nhau, ro^`i theo cha^n ba.n be` ddi la`m nhu+~ng vie^.c phi pha'p, ca`ng lu'c ca`ng lu'n sa^u. Khi bi. ba('t va` ke^'t a'n tu` chung tha^n, em chi? mo+'i ngoa`i 20 tuo^?i, nhu+ng nhu+~ng to^.i lo^~i em ga^y ra dda~ qua' nhie^`u dda~ khie^'n to^?n thu+o+ng qua' nhie^`u ngu+o+`i. DDie^`u gi` dda~ bie^'n em tu+` mo^.t ddu+'a tre? ngoan ngoa~n hie^`n la`nh tro+? ne^n hung ba.o, ta`n nha^~n dde^'n nhu+ the^' ?

Pha?i cha(ng su+. tha^.t la` nhu+ va^.y hay sao ? To^i tha^`m tu+. ho?i va` ca?m tha^'y bu`i ngu`i thu+o+ng xo't cho ca'c em ga(.p ca?nh kho^ng may. Ngo^`i tha^~n tho+` tru+o+'c ma'y vi ti'nh mo^.t lu'c, va^~n kho^ng ta`i na`o ta^.p trung va`o co^ng vie^.c, ne^n to^i dda?o mo^.t vo`ng ti`m to`i the^m ca'c ta`i lie^.u dde^? thu+? tra? lo+`i nhu+~ng ca^u ho?i ddang xoay vo`ng trong dda^`u.

Theo nhie^`u ta`i lie^.u, tho^'ng ke^ va` ca'c cuo^.c kha?o cu+'u, no'i chung ca'c em trong gia ddi`nh ly di. thu+o+`ng hay ga(.p nhie^`u tro+? nga.i trong cuo^.c so^'ng, ho.c ddu+o+`ng va` ta^m ly' ho+n nhu+~ng em co' ddu? ca? cha la^~n me.. Co' nhie^`u nguye^n do ddu+o+.c ne^u ra, nhu+ng to^i chi? ta.m ru't ra va`i nguye^n do chi'nh nhu+ sau:

1/ khi cha me. ly di. vi` nhu+~ng ye^'u to^' ta^m ly', con tre? pha?i chi.u a?nh hu+o+?ng na(.ng trong suo^'t tho+`i gian da(`ng co giu+~a cha me., ddie^`u na`y khie^'n con tre? kho^ng ca?m tha^'y de^~ chi.u, kho' co' the^? ta^.p trung dde^? ho.c ha`nh do ddo' ddie^?m bi. ke'm su't.

2/ kinh te^' bi. su't gia?m sau khi ly di., khie^'n cha hay me. pha?i ru't nga('n tho+`i gian cha(m so'c con ca'i dde^? mu+u sinh. DDie^`u na`y khie^'n con tre? ca?m tha^'y lo so+. vi` ca?m tha^'y thie^'u tho^'n ca? ve^` tinh tha^`n la^~n va^.t cha^'t. DDo' la` chu+a ke^? chuye^.n vi` qua' me^.t mo?i sau khi va^'t va? la`m vie^.c, cha hay me. se~ kho^ng co`n giu+~ ddu+o+.c su+. di.u da`ng tri`u me^'n nhu+ xu+a, ca`ng khie^'n con tre? ca?m tha^'y bi. thu+o+ng to^?n.

3/ khi cha hay me. kho^ng ddu+o+.c tha(ng ba(`ng ve^` ta^m ly' se~ khie^'n con ca'i bi. a?nh hu+o+?ng theo.

To^i ba^'t cho+.t ru`ng mi`nh khi nho+' la.i mo^.t vu. a'n la`m cha^'n ddo^.ng du+ lua^.n, kho^ng nhu+~ng trong co^.ng ddo^`ng nho? be' Chatham-Kent ma` co`n ca? ti?nh bang Ontario cu~ng nhu+ toa`n the^? Canada va`o tha'ng 8 na(m ngoa'i: mo^.t ngu+o+`i cha ddang ta^m di`m che^'t hai ddu+'a con vi. tha`nh nie^n cu?a mi`nh chi? vi` tu+o+?ng ngu+o+`i ye^u kho^ng thua^.n vo+'i mo^.t trong hai tre?. Thomas Dewald la^.p gia ddi`nh vo+'i Nida Mehares, sinh ddu+o+.c hai con la` Christopher va` Jennifer. DDe^'n na(m 1992, Nida qua ddo+`i vi` bi.nh ung thu+. Sau ddo', Thomas co' ba.n ga'i mo+'i la` Tinna Marlatt. Nhu+ng cuo^.c ti`nh na`y kho^ng be^`n. Tinna vi` muo^'n chia tay vo+'i Thomas ne^n vie^.n co+' kho^ng ho+.p vo+'i be' Jennifer ne^n kho^ng the^? so^'ng chung vo+'i Thomas ddu+o+.c. Kho^ng ngo+` Thomas tin tha^.t, va` dda~ da^~n hai con dde^'n bo+` ho^` ro^`i di`m che^'t. Tha^.t la` to^.i nghie^.p cho hai em bi. che^'t mo^.t ca'ch tu+'c tu+o+?i chi? vi` tro't co' mo^.t ngu+o+`i cha kho^ng ddu+o+.c tha(ng ba(`ng ve^` ta^m ly'.

Ro^`i dde^'n tha'ng 12 na(m ngoa'i, la.i xa?y ra mo^.t vu. a'n thu+o+ng ta^m khie^'n hai tre? tho+ la^m va`o ca?nh ma^'t me., bo+ vo+ khi cha bi. tu` vi` to^.i gie^'t vo+.. Valerie Delores Lucas 23 tuo^?i he.n vo+'i ngu+o+`i cho^`ng dda~ ly tha^n (Robert Bateman, 40 tuo^?i) o+? ba~i dda^.u xe tru+o+'c kha'ch sa.n dde^? trao ddo^?i nhie^.m vu. giu+~ hai con chung theo le^.nh to`a pha^n xu+?. Co' le~ do xi'ch mi'ch ddo^i co, da^~n dde^'n vie^.c Bateman ru't su'ng ba('n na.n nha^n ro^`i le^n xe ta^?u thoa't. Tuy nhie^n sau ddo' hung thu? dda~ ra tu+. thu' va` bi. giam cho+` nga`y ddi.nh to^.i. Than o+i, chi? vi` nhu+~ng ba^'t ho`a cu?a cha me. ma` hai em be' con cu?a ca(.p vo+. cho^`ng na`y tro+? tha`nh co^ nhi. Tu+o+ng lai hai em se~ ra sao ?

Lo`ng to^i la.i ca`ng xo't xa ho+n nu+~a khi la^`n do+? la.i mo^.t ba`i nha^.n ddi.nh ra^'t dda(.c bie^.t ve^` ti`nh tra.ng gia ddi`nh o+? Canada, dda(ng trong so^' ba'o Global and Mail pha't ha`nh nga`y thu+' Sa'u, 1 tha'ng 10 na(m 1999. Theo ba`i vie^'t na`y thi` so^' ngu+o+`i ly di. nga`y mo^.t the^m ta(ng va` nhu+~ng ngu+o+`i ga'nh chi.u ha^.u qua? na(.ng ne^` nha^'t la.i la` nhu+~ng ddu+'a tre? tho+. Va`o tha^.p nie^m 1960, so^' tre? tho+ du+o+'i 5 tuo^?i co' bo^' me. ly di. chi? o+? mu+'c 4% to^?ng so^' tre? trong gia ddi`nh ly di.. Sang tha^.p nie^n 1980 thi` dda~ ta(ng le^n dde^'n 15%, va` trong tha^.p nie^n 1990 dda~ le^n dde^'n 20%. Ty? le^. na`y co' le~ co`n ta(ng cao ho+n nu+~a o+? trong ca'c tha^.p nie^n sa('p to+'i ? Tu+o+ng lai ca'c em be' trong nhu+~ng gia ddi`nh na`y se~ ra sao ?

oOo

"Anh ddi ddu+o+`ng anh, to^i ddu+o+`ng to^i
Ti`nh nghi~a ddo^i ta chi? the^' tho^i"

Pha?i cha(ng "chi? the^' tho^i" ?? Vo+'i nhu+~ng ca(.p chu+a co' con ca'i, khi ha.nh phu'c dda~ cha('p ca'nh bay xa, khi ti`nh nghi~a vo+. cho^`ng dda~ kho^ ca.n thi` chuye^.n chia tay co' le~ la` ca'ch gia?i quye^'t ddo+n gia?n go.n ga`ng nha^'t. Nhu+ng vo+'i ca'c ba^.c cha me., tru+o+'c khi quye^'t ddi.nh ly di., mong quy' vi. ha~y la('ng nghe nhu+~ng tie^'ng van na`i cu?a ba^`y tre? tho+:

1/ chu'ng con ye^u va` ca^`n ca? bo^' la^~n me.

2/ chu'ng con kho^ng pha?i la` tra.m chuye^?n tin. Ta.i sao bo^' me. kho^ng the^? no'i tha(?ng vo+'i nhau ma` la.i pha?i qua trung gian cu?a chu'ng con ?

3/ chu'ng con bie^'t bo^' me. ddau kho^?, buo^`n ba~, tu+'c gia^.n. Nhu+ng bo^' me. co' bie^'t chu'ng con cu~ng ddau kho^?, buo^`n ba~ va` tu+'c gia^.n kho^ng ho+? ?

4/ chu'ng con bie^'t la` bo^' me. luo^n mong mang la.i ddie^`u to^'t dde.p nha^'t cho chu'ng con. Va` chu'ngcon cu~ng mong bo^' me. ddu+o+.c to^'t dde.p.

5/ xin la`m o+n ddu+`ng ke^? xa^'u nhau vo+'i chu'ng con. Nhu+~ng ddie^`u ddo' khie^'n chu'ng con ca?m tha^'y kho' chi.u vo^ cu`ng, bo^' me. co' bie^'t kho^ng ?

6/ xin ddu+`ng ba('t chu'ng con pha?i cho.n bo^' hay me., tha^.t la` ba^'t co^ng.

7/ xin ddu+`ng ke^'t to^.i chu'ng con khi chu'ng con muo^'n theo bo^' hay me..

8/ chu'ng con hie^?u ly di. kho^ng pha?i la` ddie^`u bo^' me. mong muo^'n, nhu+ng ddo' cu~ng kho^ng pha?i la` ddie^`u chu'ng con mong muo^'n.

9/ xin ddu+`ng ba('t chu'ng con pha?i nghe ve^` chuye^.n ly di. cu?a bo^' me. vi` chu'ng con kho^ng hie^?u va` cu~ng kho^ng ca?m tha^'y muo^'n bie^'t.

10/ xin ddu+`ng buo^.c chu'ng con pha?i cu+ xu+? nhu+ ngu+o+`i lo+'n vi` chu'ng con va^~n chi? la` nhu+~ng ddu+'a tre?. Chu'ng con chi? la` con ni't.

Ne^'u chuye^.n ly di. kho^ng the^? tra'nh kho?i, mong quy' vi. ha~y thu+? giu'p con tre? vu+o+.t qua ddu+o+.c ba(`ng ca'ch ha~y:

1/ tha`nh tha^.t: ddu+`ng no'i do^'i tre? con ve^` su+. va('ng ma(.t cu?a ngu+o+`i pho^'i nga^~u\. Ca'c em ra^'t tinh y', se~ pha't gia'c ra ddu+o+.c ddie^`u quy' vi. muo^'n gia^'u va` se~ ma^'t lo`ng tin no+i quy' vi..

2/ cho con ca'i bie^'t chuye^.n chia tay kho^ng ta.i vi` lo^~i la^`m cu?a ca'c con: co' mo^.t so^' em cu+' nghi~ la` ta.i vi` lo^~i la^`m cu?a em ma` bo^' me. bo? nhau.

3/ la('ng nghe: con tre? cu~ng co' nhu+~ng ca?m xu'c, y' nghi~a, ca^u ho?i, tha('c ma('c ve^` chuye^.n chia tay. Ha~y ra'ng la('ng nghe va` tra? lo+`i cho ca'c em.

4/ giu'p con tre? ba`y to? y' nghi~ ca?m xu'c cu?a ca'c em ve^` vie^.c chia tay cu?a cha me. dde^? hie^?u ta^m tra.ng cu?a ca'c em nha(`m ti`m phu+o+ng ca'ch xoa di.u nhu+~ng a^u lo tha('c ma('c cu?a ca'c em.

5/ gia?i thi'ch cho con tre? hie^?u la` sau mo^.t tho+`i gian thi` mo.i thu+' se~ tro+? la.i bi`nh thu+o+`ng.

6/ tra^'n an con tre? khie^'n ca'c em ye^n ta^m khi chi? so^'ng vo+'i cha hay me., ba?o dda?m cho ca'c emve^` nhu+~ng phu+o+ng tie^.n va^.t cha^'t cu~ng nhu+ su+. an toa`n khi ga(.p nguy hie^?m

7/ ho?i con tre? xem ca'c em co' quen ba.n be` co' bo^' me. ly di. hay kho^ng. Ne^'u co', dda^y la` ca'ch dde^? ti`m hie^?u va` giu'p ca'c em co' the^? chia se? ca?m xu'c vo+'i ba.n cu`ng hoa`n ca?nh.

8/ ddu+`ng lo^i ke'o hay bo? ro+i con ca'i.

9/ bo? nhie^`u tho+`i gian vo+'i con ca'i ho+n.

10/ ddo.c sa'ch hay tro` chuye^.n cu`ng con ca'i.

oOo

Tho+`i gian thong tha? tro^i qua, cha(?ng bie^'t to^i dda('m mi`nh va`o do`ng suy tu+ dda~ bao la^u ro^`i. Ma~i dde^'n khi chuo^ng ddie^.n thoa.i reo vang, to^i mo+'i gia^.t mi`nh nha^.n ra tro+`i dda~ su.p to^'i. Tie^'ng me. to^i a^u ye^'m vang le^n o+? dda^`u gia^y be^n kia: "Tro+`i to^'i ro^`i ddo', lie^.u thu xe^'p ve^` so+'m ddi nha con". To^i va^ng da., va` ba^'t cho+.t hai do`ng le^. ha.nh phu'c tuo^n tra`n le^n ma' vi` cho+.t ca?m nha^.n ddu+o+.c ra(`ng mi`nh dda~ qua' ha.nh phu'c khi ddu+o+.c so^'ng ddu`m bo.c trong vo`ng tay ye^u thu+o+ng cu?a bo^' me. suo^'t ba^'y la^u nay ma` va^~n kho^ng bie^'t. Xin ca?m o+n bo^' me. dda~ ye^u thu+o+ng chu'ng con, dda~ ban cho chu'ng con mo^.t ma'i a^'m gia ddi`nh, mo^.t gia^'c mo^.ng tha^.t bi`nh thu+o+`ng nhu+ng cu~ng tha^.t quy' ba'u vo^ cu`ng.

Xin ca'c ba^.c cha me. ha~y giu+~ cho con ca'i cu?a quy' vi. mo^.t ma'i a^'m ha.nh phu'c. Xin ha~y giu+~ du`m ca'c em nhu+~ng gia^'c mo^.ng bi`nh thu+o+`ng, dde^? tie^'ng ha't tre? tho+ va^~n ma~i ho^`n nhie^n:

"Em co' ba, va` em co' ma'
Ma' ye^u em nhu+ suo^'i tre^n nguo^`n
Tu+` nga`y sinh ra, me. na^ng nhu+ tru+'ng
Me. hu+'ng nhu+ hoa,
Me. o^m va`o lo`ng..."

Apr. 4, 2000
Tu+' Die^~m

Mu.c Lu.c Nhu+~ng Ta^'m Lo`ng Va`ng


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
VIII- GO'C TRO+`I QUE^ HU+O+NG
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Ba'nh Ca(n
______________________________________________Vu~ Phu+o+ng

O+? Sa`i go`n kho^ng ti`m dda^u ra ddu+o+.c ca'i mo'n ba'nh ca(n cu?a ngu+o+`i Phan Rang. Co' le~ chi'nh vi` the^' ma` ha^`u nhu+ ta^'t ca? nhu+~ng ai xa que^ nhu+ to^i dde^`u co' chung mo^.t no^~i nho+' da`nh cho mo'n ba'nh ca(n que^ nha`.

Ba'nh ca(n ve^` hi`nh da'ng thi` gio^'ng chie^'c ba'nh kho.t cu?a ngu+o+`i Sa`igo`n, tuy va^.y ba'nh kho.t thi` co' bo^.t nghe^. co`n ba'nh ca(n thi` kho^ng. Ba'nh ca(n ddu+o+.c la`m tu+` bo^.t ga.o - nga^m ga.o trong nu+o+'c cho me^`m ro^`i ddem ddi xay mi.n sau ddo' pha the^m nu+o+'c la.nh va`o tha`nh mo^.t ho^~n ho+.p bo^.t ga.o o+? da.ng lo?ng. Lo` ddo^? ba'nh ca(n la` lo` ba(`ng dda^'t nung chu.m ba(`ng than. Pha^`n du+o+'i cu?a lo` la` mo^.t ca'i cha^.u dda^'t (ta^'t nhie^n la` co' lo^~ tho^ng ho+i, pha^`n tre^n la` khuo^n ba'nh ca(n tro^ng tu+o+ng tu+. nhu+ khuo^n ba'nh kho.t.

Ba'nh ca(n co' nhie^`u loa.i, ddo+n gia?n nha^'t la` chi? co' bo^.t go.i la` ba'nh ca(n kho^ng, co`n ca^`u ky` ho+n thi` cho the^m tru+'ng vi.t va` go.i la` ba'nh ca(n tru+'ng. Tru+'ng vi.t sau khi dda^.p ra se~ ddu+o+.c dda'nh so+ le^n cho no^?i. Ta ddo^? bo^.t va`o khuo^n tru+o+'c, sau ddo' cho mo^.t i't tru+'ng va`o, dda^.y na('p la.i va` cho+` ba'nh chi'n. Ba'nh sau khi chi'n se~ ddu+o+.c ca.y ra va` phe^'t the^m mo+~ ha`nh le^n tre^n. Rie^ng mo'n mo+~ ha`nh la`m cho ba'nh ca(n na`y cu~ng la('m co^ng phu. Ha`nh la' ca('t nho? sau khi ra'n vo+'i da^`u hay mo+~ pha?i giu+~ nguye^n ma`u xanh thi` mo+'i ngon. Nga`y xu+a ngu+o+`i ta hay cho to'p mo+~ va`o sau khi ra'n ha`nh , nhu+ng sau na`y do ddie^`u kie^.n kho' kha(n ne^n thu+o+`ng du`ng ba'nh mi` ca('t ho^.t lu+.u pho+i kho^ ro^`i ra'n le^n thay cho to'p mo+~, a(n da^`n ba^y gio+` quen la.i tha^'y co' khi co`n ngon ho+n!

Ngoa`i ba'nh ca(n kho^ng va` ba'nh ca(n tru+'ng, nga`y nay ngu+o+`i ta co`n sa'ng ta.o the^m ca? ba'nh ca(n mu+.c, ba'nh ca(n thi.t na.c va` ba'nh ca(n to^m. Mo^~i loa.i co' mo^.t vi. rie^ng, nhu+ng loa.i na`o cu~ng ngon. To^i thi'ch nha^'t la` mo'n ba'nh ca(n tru+'ng, nhu+~ng chie^'c ba'nh va`ng ma`u va`ng cu?a tru+'ng, tho+m mu`i tho+m cu?a mo+~ ha`nh, tro^ng tha^.t la` ha^'p da^~n.

Ba'nh ca(n ngon hay kho^ng cu~ng tu`y thuo^.c ra^'t nhie^`u va`o nu+o+'c cha^'m. Mo'n nu+o+'c cha^'m a(n vo+'i ba'nh ca(n cu~ng ra^'t dda(.c bie^.t. Co' ba loa.i chu? ye^'u: ma('m nu+o+'c, ma('m ne^m va` nu+o+'c ca' kho. Mo'n ma('m nu+o+'c thu+.c ra la` nu+o+'c ma('m chanh o+'t nhu+ng pha loa~ng, co' the^m ti' dda^.u pho^.ng gia~ nho? va` bo? va`o mo^.t i't mo+~ ha`nh. dda^y la` thu+' nu+o+'c cha^'m chu? dda.o vi` dda so^' mo.i ngu+o+`i a(n ba'nh ca(n vo+'i nu+o+'c ma('m na`y, sau khi pha the^m mo^.t i't nu+o+'c ca' kho. Ma('m ne^m thi` ddu+o+.c pha che^' theo kie^?u ra^'t dda(.c tru+ng cu?a ngu+o+`i Phan Rang: kho^ng ngo.t nhu+ ma('m ne^m Sa`i go`n ma` ho+i ma(`n ma(.n, nhie^`u to?i ho+n, la.i co' pha?ng pha^'t chu't vi. chua cu?a chanh va` la'c dda'c tre^n ma(.t nhu+~ng ma?nh o+'t ddo? ddu+o+.c gia~ nhuye^~n. Co`n nu+o+'c ca' kho thi` sao? Rie^ng chuye^.n kho ca' la`m sao de^? co' ddu+o+.c thu+' nu+o+'c cha^'m ddo^.c dda'o na`y cu~ng la` ca? mo^.t nghe^. thua^.t cu?a ngu+o+`i ba'n ha`ng. Tru+o+'c he^'t pha?i bie^'t lu+.a nhu+~ng loa.i ca' kho sao cho nu+o+'c ca' ngo.t nhu+ ca' lie^.t, ca' co+m, ca' nu.c.. , pha?i mua ca' tha^.t tu+o+i va` u+o+'p ca' ky~ dde^? nu+o+'c ca' kho kho^ng co' mu`i tanh.

Thu' vi. nha^'t la` a(n ba'nh ca(n va`o nhu+~ng nga`y tro+`i mu+a la.nh. Nu+o+'c cha^'m pha xong, co ro be^n ca.nh be^'p than ho^`ng, thu+.c kha'ch kho^ng kho?i bo^`n cho^`n ngo'ng cho+` co^ ba'n ha`ng ca.y tu+`ng chie^'c ba'nh ca(n no'ng ho^?i bo? va`o che'n cu?a mi`nh. Hu+o+ng vi. ba'nh ca(n no'ng gio`n ho`a vo+'i hu+o+ng vi. cu?a nu+o+'c cha^'m, co^.ng vo+'i mu`i tho+m nga^`y nga^.y cu?a mo+~ ha`nh pha?ng pha^'t trong ca'i la.nh cu?a nhu+~ng co+n mu+a da^`m xu+' Phan tha^.t ddu'ng la` kho^ng the^? na`o que^n!

Vu~ Phu+o+ng

Mu.c Lu.c Go'c Tro+`i Que^ Hu+o+ng


Mu.c Lu.c

Trang Chi'nh Suo^'i Nguo^`n

Nhu+~ng Tuye^?n Ta^.p DDa~ Pha't Ha`nh


Tuye^?n Ta^.p Tho+ Va(n - Suo^'i Nguo^`n

Pha't ha`nh va`o mo^~i thu+' Hai dda^`u tha'ng

Chu? Nhie^.m:

Tho+ Tho+ - Thotho2022@CS.com

Ban Bie^n Ta^.p:

LaLan - LaLan2000@yahoo.com
Tha'i Mo^.ng Trinh -
moitim2000@yahoo.com
Thanh Hie^`n - thanhhien@rocketmail.com

Ky~ Thua^.t:

LaLan - LaLan2000@yahoo.com

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
copyright (C) 2000 by respective authors
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~