Tha^.p nie^n 60 - 70 a^m nha.c mie^`n nam Vie^.t Nam ddo^.t ngo^.t
ddu+o+.c tho^?i dde^'n ba(`ng mo^.t luo^`ng gio' mo+'i, co' tuye^.t
vo.ng, co' xa^y du+.ng, co' pha^~n no^. cho^'ng ddo^'i, co' ddau ddo+'n
chi.u ddu+.ng, nhu+ng luo^`ng gio' ti`nh ca vo+'i nhu+~ng Le^ Uye^n
Phu+o+ng, Tri.nh Co^ng So+n, Tu+` Co^ng Phu.ng, Vu~ Tha`nh An v.v. dda~
tha^.t su+. o+? la.i ddu+o+.c vo+'i qua^`n chu'ng thu+o+?ng ngoa.n,
cu~ng nhu+ cho^~ ddu+'ng vu+~ng va`ng kho^ng the^? phu? nha^.n cu?a
nhu+~ng ta'c pha^?m nghe^. thua^.t do nhu+~ng nghe^. si~ sa'ng ta.o
ke^? tre^n dda~ dde^? la.i.
Trong cuo^.c ga(.p go+~ ba^'t ngo+` vo+'i nha.c si~ Vu~ Tha`nh An,
ngu+o+`i vo+'i nhu+~ng nha.c pha^?m kho^ng te^n, chu'ng to^i (nha` va(n
Nguye^~n Du~ng Tie^'n) xin ghi la.i va`i ta^m ti`nh cu?a ngu+o+`i
nghe^. si~ tha^`m la(.ng:
Nguye^~n Du~ng Tie^'n (NDT).- Ca^`m trong tay " Ti`nh Khu'c Toa`n Ta^.p" anh vu+`a ta(.ng, anh
co' the^? cho bie^'t ta.i sao la.i la` toa`n ta^.p? Anh se~ cha^'m
du+'t sa'ng ta'c hay la` mo^.t giai ddoa.n chuye^?n tie^'p qua mo^.t
hu+o+'ng ddi mo+'i?
Vu~ Tha`nh An( (VTA).- To^i va^~n tie^'p tu.c sa'ng ta'c, nhu+ng trong mo^.t chie^`u
hu+o+'ng kha'c. " Ti`nh khu'c toa`n ta^.p " nhu+ anh vu+`a dde^` ca^.p,
to^i du`ng dde^? la`m ta`i lie^.u cho nhu+~ng ba?n ti`nh ca trong bo^'n
mu+o+i na(m a^m nha.c cu?a to^i, sau ddo' to^i chuye^?n sang tha'nh ca.
Trong tuye^?n ta^.p na`y, to^i co' su+?a chu+~a la.i mo^.t va`i thie^'u
so't va` bo^? tu'c the^m mo^.t va`i chi tie^'t.
NDT - Nhu+ va^.y, theo anh, co' mo^.t kha'c bie^.t giu+~a tha'nh ca va`
ti`nh ca dda~ khie^'n anh cha^'m du+'t hoa`n toa`n vie^.c sa'ng ta.o
nhu+~ng ti`nh ca?
VTA.- Ti`nh ca chi? trong mo^.t pha.m vi nho? he.p ddo^i lu+'a, tha'nh
ca bao la, ba't nga't ho+n hay no'i mo^.t ca'ch kha'c, tha'nh ca cu~ng
la` ti`nh ca, nhu+ng o+? mo^.t kho^ng gian bao la giu+~a ta^'t ca? con
ngu+o+`i vo+'i con ngu+o+`i.
NDT.- Buo^?i tri`nh die^~n cu?a anh va`o to^'i chu? nha^.t nga`y 5
tha'ng 11 -00 sa('p dde^'n ta.i Emerald restaurant o+? qua^.n Cam nhu+
mo^.t lo+`i cha`o ta.m bie^.t kha'n thi'nh gia?, tha^n hu+~u?
VTA - Cu~ng chu+a ha(?n, to^i chi? cha^'m du+'t vie^.c sa'ng ta'c ti`nh
ca, dda^y chi? la.i co+ ho^.i dde^? ddu+o+.c ga(.p la.i kha'n thi'nh
gia? dda~ tu+`ng ye^u me^'n nhu+~ng sa'ng ta'c cu?a to^i, nhu+~ng tha^n
hu+~u dda~ cho to^i nhu+~ng ti`nh ba.n, to^i kho^ng bao gio+` co' the^?
que^n ddu+o+.c va` to^i tra^n tro.ng nhu+~ng ti`nh ba.n ddo'. Ngoa`i
ra, to^i cu~ng ca^`n ga^y mo^.t quy~ nho? da(m ba nga`n dde^? co' the^?
thu+.c hie^.n vie^.c in a^'n ta^.p tha'nh ca to^i sa('p hoa`n tha`nh.
NDT.- To^i tha^'y trong pha^`n qua?ng ca'o, anh co' dde^` ca^.p dde^'n
vie^.c tri'ch mo^.t pha^`n ba so^' tie^`n thu ddu+o+.c dde^? giu'p va`o
quy~ cu+'u ngu+o+`i bi. na.n ba~o lu.t ta.i mie^`n Ta^y, anh nghi~, anh
co' the^? dda.t ddu+o+.c con so^'kha? quan dde^? la`m vie^.c ddo'?
VTA - Thu' tha^.t vo+'i anh, to^i hoa`n toa`n kho^ng bie^'t gi` nhie^`u
ve^` vie^.c ca'c tha^n hu+~u, ca'c em sinh vie^n ddang to^? chu+'c cho
to^i. To^i chi? co' mo^.t ta^'m lo`ng, mo^.t nie^`m tin va`o vie^.c
ma'u ddo^? ruo^.t me^`m, khi to^i hoa.n na.n, kho^ng ai bo? to^i,
hie^.n gio+` ddo^`ng ba`o be^n Vie^.t ddang bi. na.n, ngu+o+`i Vie^.t
na`o cu~ng se~ sa(~n sa`ng, to^i tin nhu+ va^.y. To^i ra^'t mu+`ng,
thu+o+.ng to.a Cho+n Tha`nh dda~ vui lo`ng nha^.n lo+`i hie^.n die^.n
trong buo^?i tri`nh die^~n dde^? chuye^?n ho^. chu'ng to^i so^' tie^`n
a^'y va`o trong quy~ cu+'u tro+. ba~o lu.t.
NDT.- Ra^'t ca?m ddo^.ng ve^` vie^.c anh la`m. Tro+? la.i vie^.c sa'ng
ta'c, anh co' the^? cho bie^'t su+. kha'c bie^.t ve^` ca?m hu+'ng khi
la`m ti`nh ca va` tha'nh ca?
VTA - Ti`nh ca co' da^`y vo`, co' nhung nho+', co' ddau ddo+'n, co'
ha^.n sa^`u, co' nu+o+'c ma('t, ta^'t ca? dda~ ta.o tha`nh mo^.t dde`
ne'n ca^`n pha?i ddu+o+.c gia?i thoa't, to^i co' ca'i may ma('n
ddu+o+.c the^? hie^.n no' qua nhu+~ng do`ng nha.c. Tha'nh ca, tra'i
la.i, chi? la` mo^.t ti`nh ye^u kho^ng gio+'i ha.n, kho^ng ddo`i ho?i,
thua^`n tu'y chi? la` mo^.t du+. da^ng hie^'n. Su+. da^ng hie^'n ddo'
chi'nh la` nguo^`n ca?m hu+'ng cho to^i dde^? thu+.c hie^.n tha'nh ca.
NDT.- Sau na`y, anh dda~ du`ng tho+ cu?a ra^'t nhie^`u ngu+o+`i dde^?
pho^? tha`nh nha.c, anh co' the^? cho bie^'t nguye^n nha^n hay pha?i cha
(ng anh dda~ ca.n y' sau khi dda~ ti`m ddu+o+.c mo^.t ti`nh ye^u ddi'ch
thu+.c vo+'i chi. nha`?
VTA - Ti`nh ba.n vo+'i to^i la` mo^.t thu+' ti`nh ca?m thie^ng lie^ng,
to^i kho^ng he^` pha^n bie^.t tuo^?i ta'c va` gio+'i ti'nh vo+'i ba^'t
cu+' mo^.t ngu+o+`i ba.n na`o. To^i pho^? tho+ cu?a ra^'t nhie^`u
ngu+o+`i, bo+?i ddo' la` ca'i duye^n va(n nghe^., di~ nhie^n to^i pha?i
co' su+. hu+'ng thu' vo+'i ba`i tho+ ddo', to^i mo+'i co' the^? la`m
ddu+o+.c. DDie^`u to^i la`m cu~ng co' ca'i kho' cho to^i, pho^? tho+
no' co' nhu+~ng tro'i buo^.c, thu+o+`ng to^i pho^? nguye^n ba`i tho+,
ne^'u qua' kho' to^i tu+. thay ddo^?i chu't i't vo+'i su+. ddo^`ng y'
cu?a ta'c gia? ba`i tho+. Nhu+~ng a^m ba(`ng, tra('c, ca^u da`i, ca^u
nga('n cu?a ba`i tho+ ddi ngu+o+.c la.i su+. ddo`i ho?i cu?a a^m nha.c.
A^m nha.c ddo`i ho?i su+. ca^n ddo^'i.
NDT.- Trong ba?n chu+o+ng tri`nh, anh ddu+o+.c su+. ddo'ng go'p cu?a
ra^'t nhie^`u ca si~ te^n tuo^?i, anh co' the^? cho bie^'t chi phi' se~
le^n dde^'n mu+'c na`o?
VTA - Co' ra^'t nhie^`u nie^`m ha.nh phu'c dde^'n tu+` nhu+~ng ti`nh ca?
m kha'c nhau, ha.nh phu'c vo^ cu`ng nha^'t cu?a to^i dde^'n tu+` ti`nh
thu+o+ng ye^u Thie^n Chu'a, ke^' tie^'p ha.nh phu'c gia ddi`nh, ngoa`i
ra co' mo^.t thu+' ha.nh phu'c tha^.t ky` la., no' ddu+o+.c ban pha't
bo+?i ba.n be`. To^i la` ngu+o+`i luo^n luo^n co' ca'i may ma('n
ddu+o+.c ba.n be` thu+o+ng ye^u, ta^'t ca? dde^'n vo+'i to^i, kho^ng ai
nghi~ dde^'n chuye^.n thu` lao.
NDT.- Anh co' the^? cho bie^'t sinh hoa.t ha(`ng nga`y cu?a mo^.t
ngu+o+`i nghe^. si~ nhu+ anh?
VTA - Cuo^.c so^'ng cu?a to^i ra^'t gia?n di., to^i la`m vie^.c vo+'i
dda`i pha't thanh Vie^.t ngu+~ ta.i Portland, Seattle. Cuo^.c so^'ng
va^.t cha^'t ke^? nhu+ ta.m ddu?, nhu+ng cu~ng nhu+ vu+`a no'i, chu'ng
to^i ra^'t gia^`u, gia^`u ve^` ti`nh ye^u cu?a Thie^n Chu'a, gia^`u
ve^` ha.nh phu'c gia ddi`nh, gia^`u ve^` ti`nh ba.n. Ngoa`i ra, to^i
da`nh tu+` hai tie^'ng cho dde^'n bo^'n tie^'ng ddo^`ng ho^` cho vie^.c
sa'ng ta.o tha'nh ca.
NDT.- Ngo^n ngu+~ trong tha'nh ca ddu+o+.c anh la`m ra?
VTA - Kho^ng, to^i du`ng nhu+~ng ngo^n tu+` trong tha'nh vi.nh. To^i
kha' eo he.p tho+`i gio+` dde^? la`m tha'nh ca. To^i pha?i da`nh he^'t
ta^m tri' va`o vie^.c ho.c mo^n tha^`n ho.c. Kha' gay go vo+'i to^i.
NDT.- Anh dda~ tu+`ng co' cu+? nha^n lua^.t o+? Vie^.t Nam, cha(?ng le~
mo^n tha^`n ho.c la.i tha^.t kho' kha(n nhu+ va^.y sao?
VTA - To^i cho ra(`ng kho' ho+n ra^'t nhie^`u. Ngo^n ngu+~ la` mo^.t
trong nhu+~ng tro+? nga.i dda^`u tie^n. To^i tuy la~nh ho^.i cha^.m
nhu+ng cha('c, pha^`n vi` dda~ lo+'n tuo^?i, sinh ke^' ha(`ng nga`y,
co^.ng the^m nhu+~ng ta^.p qua'n ddi.a phu+o+ng ca^`n pha?i hie^?u
dde^? ho^.i nha^.p.
NDT.- Co' the^? na`o, anh theo dduo^?i mo^.t con ddu+o+`ng ta^m linh
cao ca? dde^? cha.y tro^'n mo^.t tra^`n gian dda^`y to^.i lo^~i?
VTA - To^i hoa`n toa`n kho^ng co' y' ddo'. Ngay tu+` be', to^i dda~ co'
y' hu+o+'ng ddo' va` ca'i duye^n Thie^n Chu'a dda~ ta.o cho to^i, ga(.p
ddu+o+.c mo^.t ngu+o+`i ba.n ddo+`i vo^ cu`ng dda(.c bie^.t, tuye^.t
die^.u, chi'nh ngu+o+`i ba.n ddo+`i cu?a to^i dda~ khuye^'n khi'ch to^i
da^'n tha^n dde^'n ga^`n Thie^n Chu'a ho+n.
NDT.- Trong tha^.p nie^n 60, nhu+~ng ba?n nha.c na`o cu?a anh ddu+o+.c
gio+'i thu+o+?ng ngoa.n u+a thi'ch nha^'t? Ngu+o+.c la.i, ca' nha^n cu?
a anh, anh thi'ch nha^'t ba?n ti`nh ca na`o trong tho+`i gian ddo'?
VTA - Ti`nh khu'c thu+' nha^'t. Ca' nha^n to^i, to^i cu~ng ye^u me^'n
ba`i a^'y, no' dda~ ddu+a to^i dde^'n ga^`n vo+'i nhu+~ng ngu+o+`i
thu+o+?ng ngoa.n.
NDT.- Qua' tri`nh bo^'n mu+o+i na(m a^m nha.c cu?a anh, co`n nhu+~ng ba?
n ti`nh ca na`o anh u+a thi'ch?
VTA - DDo' la` ba?n DDo+`i dda' va`ng. Ba`i na`y chu+a ha(?n la` mo^.t
ba`i ti`nh ca ddo^i lu+'a.
NDT.- Anh co' the^? ddi sa^u ho+n mo^.t chu't nu+~a va`o chi tie^'t?
So^i no^?i na`o la`m anh sa'ng ta'c ra nhu+ng ba?n nha.c ddo'?
VTA - Ba?n DDo+`i dda' va`ng chi? la` nhu+~ng suy nghi~ ve^` cuo^.c
ddo+`i, ve^` con ngu+o+`i qua nhu+~ng giai ddoa.n kha'c nhau. Va`o na(m
74, to^i co' nhu+~ng da(`n va(.t, suy tu+ kho^ng lo^'i thoa't: O^ hay,
ta.i sao ta so^'ng cho^'n na`y, quay cuo^`ng ma~i hoa`i co' gi` vui. Na
(m 92, ddo+`i so^'ng ddu+o+.c bie^?u lo^. qua mo^.t ta^m ti`nh vo+'i
chie^`u sa^u kha'c: Co' la^`n ma^'t ma't mo+'i thu+o+ng ngu+o+`i ddo+n
ddo^.c, co' oa(`n mi`nh ddo+'n ddau mo+'i hie^?u ddu+o+.c ti`nh ye^u,
qua da^`m de^` mu+a tuye^'t mo+'i vui nga`y na('ng ve^`, co' mo^.t
tho+`i kho'c than mo+'i hie^?u ddo+`i dda' va`ng. Tru+o+'c khi dde^'n
California dde^? thu+.c hie^n chu+o+ng tri`nh nha.c ti`nh ca toa`n
ta^.p cu?a to^i trong chu? nha^.t to+'i, khi co`n lu+u la.i Texas, to^i
la.i co' mo^.t ta^m tra.ng ra^'t mo+'i, to^i bie^'n no' tha`nh lo+`i
thu+' ba cho ba?n DDo+`i dda' va`ng: Xin em ddu+`ng ne^n hoang phi',
ha~y ye^u ddo+`i mi`nh, tra(m na(m go'i tro.n pha^.n phu` sinh, ddang
khi co`n cho ta so^'ng, ha~y cu+o+`i trao ta(.ng co~i ddo+`i chi'nh
mi`nh ta, co' o+? tu` mo+'i bie^'t me^nh mo^ng ro^.ng dda^'t tro+`i,
ha~y mo+? lo`ng chu'ng ta ddo'n nha^.n bie^?n ti`nh ye^u, co' nghi`n
la^`n tha thu+' cu~ng chu+a ha(?n a'i tu+`, ha~y ca?m ta., bie^'t o+n
co' ddu+o+.c ddo+`i dda' va`ng.
Nha^n tie^.n, anh cho to^i ddu+o+.c ca'm o+n ta^'t ca? tha^n hu+~u, ca
nha.c si~ dda~ to^? chu+'c va` tham du+. vo+'i mo^.t tinh tha^`n ddo'ng
go'p trong vie^.c la`m dda^`y y' nghi~a, ca'm o+n ca'c quy' thi'nh gia?
se~ tham du+. chu+o+ng tri`nh nha.c. Cha('c cha('n o+n tre^n se~ chu'c
la`nh cho nhu+ng co^ng vie^.c chu'ng ta cu`ng la`m.
Nguye^~n Du~ng Tie^'n
DDe`n to^'i, hoa.t ca?nh ve^` cuo^.c pha^n ly Ba('c Nam na(m 1954 ddang la`m mo.i ngu+o+`i bo^`i ho^`i xu'c ddo^.ng. Tie^'ng ha't Ta^m Giao ca^'t le^n, tra^`m buo^`n, tha thie^'t. " Me. o+i, me. co' bie^'t hay kho^ng? Bie^'t gi`? Bie^'t la` con thu+o+ng me. hay kho^ng?" Ta^m Giao dda~ ha't vo+'i ta^'t ca? ta^m su+. cu?a chi'nh mi`nh trong DDe^m Va(n Ho'a cu?a ho^.i Sinh Vie^n Vie^.t Nam ta.i University of California at Irvine (UCI), no+i Ta^m Giao ddang theo ho.c na(m dda^`u tie^n. Trong mo^.t khung ca?nh kha'c, giu+~a kho^ng gian nhe. nha`ng cu?a mo^.t dde^m tho+ nha.c, Ta^m Giao dda~ ddu+a ddo^.c gia? dde^'n ga^`n ho+n vo+'i nhu+~ng y' tho+ cu?a ta'c gia? qua pha^`n die^~n ddo.c khi tra^`m xuo^'ng nhu+ ca?nh chie^`u buo^ng, khi bu+`ng le^n nhu+ hoa`ng ho^n lu'c sa('p li.m ta('t. "Chie^`u do~i ma('t ngo'ng tu+`ng bo'ng ca^y cha.y da`i tre^n dda^'t? Chie^`u lo'e nhu+~ng tia cuo^'i cu`ng, cha^m ngo.n ne^'n vo.ng, cha^m ba~o lu+?a nie^`m tin?" O+? mo^.t di.p kha'c, Ta^m Giao bu+o+'c ra sa^n kha^'u, lu+u loa't duye^n da'ng trong vai tro` ddie^`u khie^?n chu+o+ng tri`nh hay di.u da`ng tu+. tin trong nhu+~ng bu+o+'c ddi ddu'ng kie^?u tre^n sa`n tri`nh die^~n tho+`i trang a'o da`i.