mucluc009

Pha't ha`nh va`o mo^~i thu+' Hai dda^`u tha'ng

copyright (C) 2000 by respective authors

05-06-2000

-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=--=-=-=--=-=-=-=-
MU.C LU.C
-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=--=-=-=--=-=-=-=-

I-THO+ TUYE^?N

01. Phu+o+.ng Ho^`ng

_____Phu+o+ng Trie^`u

02. Ba`i Tho+ Con Vie^'t Ta(.ng Ba

_____LaLan

03. Tra(ng Duye^n Chu+a Tro`n

_____Tha'i Mo^.ng Trinh

04. Buo^`n To^i Mo^.t Mi`nh

_____Nhie^n Phu+o+ng

05. Ta va` Em

_____DxN

06. Ru Ho+`i Ma^'y So+.i To'c Mai

_____Ktd

07. Gio.t Mu+a Tre^n Ma'i Nha` Tho+`

_____Pha.m Doanh

08. Chie^'c Bo'ng Cuo^'i Cu`ng

_____Le^ Va(n Tie^~n

09. Chie^`u

_____Ha`n The^' Cha^u

10. No'i Vo+'i Do`ng Mississippi / To Mississippi

_____Hoa`ng Lo^.c / Thanh Thanh

11. Va.t Na('ng Va`o DDo+`i

_____mdtt

12. Em DDi

_____Thua^.nQ

13. Ha~y No'i DDi Em

_____Minh Nha^.t

14. Tre^n No'c Ti`nh To^i

_____Lua^n Hoa'n

15. Em, To^i

_____Ca`nh Cong

II-VA(N TUYE^?N

1. Le^n Ru+`ng Tha(m Ba.n

_____La^m Chu+o+ng

2. Tha'i Su+

_____Tra^`n Long Ho^`

III- TIN TU+'C VA(N HO.C NGHE^. THUA^.T

Cuo^.c Thi Tho+ Lie^n Ma.ng Chu? DDe^`: Da'ng Vie^.t

Ba?n Tin Tu+o+`ng Thua^.t

_____Ho^` Hua^'n Cao

IV- LA' THU+ CA'C NU+O+'C

1. La' Thu+ Vie^.t Nam

_____Tra^`n Ba'

V-CA^U CHUYE^.N HA`NG THA'NG

Hoa Ky` va` Nga`y 15 Tha'ng 4

_____Le^ Vie^.t DDie^?u

VI- GO'C TRO+`I THI - NHA.C

To^i, A^'u Tho+ va` Me.

_____Du Tu+? Le^

VII- NHU+~NG TA^'M LO`NG VA`NG

Hoa`n Ca?nh Bi DDa't Cu?a Nha` Va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~

_____Ho^` Hua^'n Cao

VIII- GO'C TRO+`I QUE^ HU+O+NG

Co`n Thu+o+ng Khoai Sa('n Sau He`

_____Tu+' Die^~m

IX- LI.CH SU+? TIE^?U THUYE^'T TRU+O+`NG KY`

Anh Hu`ng DDo^ng-A Du+.ng Co+` Bi`nh Mo^ng (Ho^`i 3)

_____Tra^`n DDa.i Sy~

X- TA?N MA.N VA(N CHU+O+NG

1. Phu+o+.ng

_____Thu`y Nguye^~n

2. No^~i Nho+' Trong Mu+a

_____ Tha'i Mo^.ng Trinh

3. Ba Cu?a Nho?

_____To'c Mai

4. Thu+ Cho Ngu+o+`i Ye^u Da^'u

_____To'c Da`i

5. Hoa`i Nie^.m va` DDe^m

_____Nguye^n Nhu+

XI- BIE^N KHA?O

Nguye^~n Du va` Kinh Kim Cu+o+ng

_____Phan Quang Vie^.t

XII- SA'CH, BA'O MO+'I

1. Va`o Thie^`n

XIII- NHA('N TIN LIE^N MA.NG

Nha('n Tin Lie^n Ma.ng

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
VII- NHU+~NG TA^'M LO`NG VA`NG
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Hoa`n Ca?nh Bi DDa't Cu?a Nha` Va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~
_____________________________________________ Ho^` Hua^'n Cao

Du+ lua^.n ngu+o+`i Vie^.t ty. na.n ta.i mie^`n Nam California, trong nhu+ng nga`y vu+`a qua, bi. cha^'n ddo^.ng bo+?i mo^.t ba`i vie^'t cu?a Nha` va(n Va(n Quang, o+? Saigo`n, vie^'t ve^` hoa`n ca?nh bi dda't cu?a Nha` va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~, ddang so^'ng ta.i qua^.n Lo^.c Ninh, ti?nh Bi`nh Phu+o+'c, vo+'i mo^.t ddu+'a con bi. ma^'t tri' hoa`n toa`n ke^? tu+` 27 na(m qua.

Thoa.t tie^n, nha^.t ba'o Vie^.t Ba'o cu?a Nha` va(n Nha~ Ca-Tra^`n Thi. Thu Va^n dda(ng ta?i ba`i vie^'t cu?a Nha` va(n Va(n Quang, pho^? bie^'n tre^n Internet. Sau ddo', dda`i pha't thanh Little Saigo`n Radio, o+? qua^.n ha.t Orange County, ddo.c la.i, nhie^`u la^`n nguye^n va(n ba`i vie^'t ddo', va` ke^u go.i nhu+~ng ngu+o+`i co' lo`ng, nhu+~ng tha^n hu+~u, ba..n ddo.c cu?a Nha` va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~, ha~y giu'p ddo+~ ho. Nguye^~n, du` cho ba` kho^ng he^` ngo? lo+`i ye^u ca^`u.

Theo ta'c gia? ba`i vie^'t thi`, Nha` va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~, te^n tha^.t la` Nguye^~n Thi. Ba(ng Li~nh, sinh na(m 1937. Ba` la` ta'c gia? cu?a nhu+~ng ta'c pha^?m no^?i tie^'ng tru+o+'c tha'ng 4-75, nhu+ "Me`o DDe^m," "Nhang Ta`n Tha('p Khuya, Khung Re^u, (gia?i thu+o+?ng va(n chu+o+ng toa`n quo^'c,) Lao Va`o Lu+?a, Thu' Hoang," va^n va^n,... Nha` va(n Va(n Quang cho bie^'t, Kho^i Vu~ la` ddu+'a con thu+' hai, trong so^' 3 ngu+o+`i con cu?a Nha` Va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~, na(m nay 29 tuo^?i. Khi Kho^i Vu~ le^n 2, do su+. so+ xua^'t cu?a ngu+o+`i tro^ng nom, em te' va dda^`u va`o ca.nh giu+o+`ng, ddu+'t mo^.t so+.i gia^y tha^`n kinh na~o, khie^'n he^. tha^`n kinh o'c kho^ng la`m vie^.c... Tuy nhie^n tha^n the^? em va^~n pha't trie^?n bi`nh thu+o+`ng. Sau 27 na(m, ke^? tu+` nga`y na~o bo^. ngu+ng hoa.t ddo^.ng, Kho^i Thu.y nay dda~ la` mo^.t thie^'u nu+~, nhu+ng hoa`n toa`n kho^ng co' mo^.t chu't y' thu+'c na`o ve^` su+. so^'ng. Em kho^ng bie^'t ddo'i, no, no'ng, la.nh, va` di~ nhie^n, luo^n ca? su+. ba`i tie^'t nu+~a. Ta'c gia? vie^'t:"Thi?nh thoa?ng cha'u hu' le^n kho^ng pha?i vi` ddo'i ma` vi` mo^.t le~ gi` ddo' kho^ng ai bie^'t. Tie^'ng hu' nhu+ tie^'ng ke^u cu?a mo^.t oan ho^`n ho+n la` mo^.t con thu' hoang..." O+? mo^.t ddoa.n kha'c, nha` va(n Va(n Quang thua^.t ra(`ng, sau bie^'n co^' 30 tha'ng 4-75, kho^ng bie^'t so^'ng ba(`ng nghe^` gi`, Nha` va(n Nguye^~n Thi. Thu.y Vu~ ddem 3 con ve^` ca(n nha` cu?a bo^' me. o+? Lo^.c Ninh, so^'ng ba(`ng nghe^` la`m ra^~y. Nhu+~ng na(m dda^`u tie^n o+? Lo^.c Ninh, ta'c gia? "Khung Re^u" la`m nghe^` "lo+ xe ddo`" dde^? kie^'m tie^`n nuo^i con. Ta'c gia? vie^'t:

"Chi. Vu~ la`m lo+ xe buy't ddu+o+`ng Saigo`n-Thu? DDu+'c, suo^'t nga`y chi? ddu+'ng co' mo^.t cha^n tre^n 10 chuye^'n xe nhu+ the^', cho dde^'n to+'i mi.t mo+'i ve^` nha`. Me^.t qua' la(n ra ngu?, bu+~a ddo'i bu+~a no. Con ca'i nho^'t la.i cho ddu+'a lo+'n coi ddu+'a nho?. Sau mo^.t tho+`i gian chi.u kho^ng no^?i, cha(?ng bie^'t so^'ng ba(`ng gi`, chi. Vu~ ddu+a ba ddu+'a con ve^` dda^y, so^'ng vo+'i me.. Ca(n nha` na`y cu?a me. chi. dde^? la.i. Ba` cu. mo+'i ma^'t ca'ch dda^y va`i na(m... Tha(`ng con lo+'n cu?a chi. dda~ co' vo+.. Nhu+ng chi. cu~ng cha(?ng nuo^i no^?i. Cha'u pha?i ddu+a vo+. va`o tuo^'t trong ru+`ng, la`m ca'i la'n dde^? o+?. Tro^ng nom mie^'ng dda^'t tro^`ng tro.t cho ngu+o+`i ta dde^? la^'y co^ng. Mo^.t no+i kho^ng co' ddie^.n, kho^ng co' nu+o+'c, so^'ng nhu+ ngu+o+`i ru+`ng. DDu+'a con ga'i u't mo+'i la^'y cho^`ng. Nha` chi? co`n la.i mi`nh chi. vo+'i ddu+'a con be^.nh ta^.t..."

DDoa.n cuo^'i, Nha` va(n Va(n Quang vie^'t:

"Sau cu`ng, to^i xin lo^~i chi. Vu~ vi` dda~ vie^'t ba`i na`y ma` chu+a he^` bie^'t y' kie^'n cu?a chi.. To^i chi? la`m mo^.t co^ng vie^.c ma` to^i tha^'y ca^`n pha?i la`m. To^i dda~ ho?i y' kie^'n ca'c ba.n be` tha^n o+? Saigo`n va` o+? nu+o+'c ngoa`i, ha^`u he^'t anh em tha^n thuo^.c dde^`u cho phe'p to^i ddu+o+.c vie^'t ba`i na`y. To^i hy vo.ng se~ co' ra^'t nhie^`u ba.n ddo.c co' ta^'m lo`ng sa(~n sa`ng giu'p ddo+~ va` dde^? kho?i pha?i qua trung gian na`o, xin lie^n la.c tha(?ng vo+'i chi. Thu.y Vu~ theo ddi.a chi? sau:

Nguye^~n Thi. Ba(ng Li~nh,
Ho^.p thu+ 08- Bu+u DDie^.n Lo^.c Ninh,
Ti?nh Bi`nh Phu+o+'c.

Ho^` Hua^'n Cao

Mu.c Lu.c Nhu+~ng Ta^'m Lo`ng Va`ng


~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
VIII- GO'C TRO+`I QUE^ HU+O+NG
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Co`n Thu+o+ng Khoai Sa('n Sau He`...
______________________________________________ Tu+' Die^~m

Ma^'y ho^m nay tro+`i tu+. du+ng tro+? la.nh. Kho^ng pha?i co+n la.nh se sa('t buo^'t va`o ta^.n xu+o+ng tu?y cu?a mu`a DDo^ng. Kho^ng pha?i co+n la.nh a?m dda.m u buo^`n cu?a chie^`u Thu. Cu~ng kho^ng pha?i co+n la..nh tu+o+i ma't de^~ thu+o+ng cu?a so+'m mu`a Xua^n. Nhu+~ng luo^`ng gio' a`o qua, to?a ho+i la.nh vu+`a ddu? khie^'n ru`ng mi`nh dde^? the`m ho+i a^'m cu?a ly ca` phe^ tho+m nga't, cu?a ba't pho+? dda^.m dda` hu+o+ng vi. ddie^?m to^ cho mo^.t sa'ng dda^`u tua^`n. Nhu+ng gia' ma` vu+`a ddu+o+.c u? tay va`o mo^.t go'i khoai sa('n no'ng ho^?i, vu+`a ddu+o+.c ngu+?i mu`i khoai chi'n to+'i thi` la.i ca`ng tuye^.t ho+n nu+~a. U+` nhi?, dda~ la^u, la^u la('m ro^`i kho^ng co`n ddu+o+.c hu+o+?ng ca'i thu' ddo+n gia?n nhu+ng la.i hie^'m hoi na`y.

--oOo--

"DDu+o+.c mu`a cho+' phu. ngo^ khoai
DDe^'n khi tha^'t ba't, la^'y ai ba.n cu`ng?"


Tu+. du+ng ca^u ca dao na`y cu+' lua^?n qua^?n trong o'c khie^'n lan man nghi~ dde^'n nhu+~ng cu? khoai, sa('n (khoai mi`) va` cho+.t tha^'y the`m chi la., the`m mo^.t ca'ch quay qua('t nhu+~ng mo'n a(n tha^.t re? tie^`n, gia?n di. ma` cu~ng tha^.t ngon mie^.ng nga`y na`o. Co`n nho+' nhu+ in, nhu+~ng buo^?i so+'m mai, co ro ngo^`i sau xe o^m cha(.t lu+ng bo^', hay na('m cha(.t ba`n tay a^'m me^`m cu?a ba` va` lim dim ma('t hi't ha` mu`i tho+m thoang thoa?ng to?a theo chie^`u gio' suo^'t do.c ddu+o+`ng to+'i tru+o+`ng.

O+i, thu+o+ng qua' nhu+~ng cu? khoai mi` luo^.c tra('ng nga`, nu+'t ddo^i nu+'t ba theo chie^`u do.c, ddie^?m la^'m ta^'m nhu+~ng ma?nh du+`a ba`o na(`m e a^'p du+o+'i nhu+~ng lo+'p la' chuo^'i xanh mu+o+'t. Khie^'n the`m ddu+o+.c ca^`m mo^.t mie^'ng le^n tay, cha^'m nhe. va`o muo^'i me` ro^`i ddu+a le^n mu~i ngu+?i dde^? thu+o+?ng thu+'c mu`i tho+m cu?a khoai mi`, cu?a du+`a, cu?a me` tru+o+'c khi ca('n mo^.t mie^'ng, nga^.m trong mie^.ng mo^.t chu't ro^`i mo+'i nhai cha^`m cha^.m dde^? thu+o+?ng thu+'c vi. bu`i bu`i, beo be'o, ma(`n ma(.n ddang ho`a quye^.n va`o nhau. Ngon tha^.t dda^'y, nhu+ng a(n da(m ba cu? khoai mi` bo+? ro^`i cu~ng se~ nga'n. Chi? co' ca'i mo'n khoai mi` trong, nghi~a la` nhu+~ng cu? khoai mi` bi. su+o+.ng luo^.c le^n cu+' tra('ng trong, a(n hoa`i ma` kho^ng tha^'y nga'n. Nhu+ng dde^? ddo^?i kha^?u vi., ca'c ba` ha`ng dda~ khe'o bie^'n che^'. Cu~ng chi? vo+'i nhu+~ng cu? khoai mi` luo^.c chi'n a^'y, nhu+ng ne^'u ddem ba`o tha`nh so+.i ro^`i tro^.n chung vo+'i du+`a, me` thi` la.i mang mo^.t hu+o+ng vi. ha^'p da^~n ho+n nhie^`u. Ne^'u ddem nhu+~ng so+.i khoai mi` luo^.c ba`o mo?ng na`y vo tro`n la.i, ddie^?m the^m nha^n du+`a xa`o ddu+o+`ng thi` la.i tha`nh mo^.t mo'n ba'nh khoai mi` nha^n du+`a vu+`a ngon vu+`a dde.p ma('t. Mu`i du+`a xa`o ddu+o+`ng ho`a vo+'i vi.. bu`i cu?a khoai mi` tha^.t tuye^.t. Hay ddem ca('t khu'c nhu+~ng cu? khoai mi` luo^.c, ro^`i na^'u vo+'i ddu+o+`ng va` nu+o+'c du+`a thi` ra mo'n che` khoai mi`, ra('c the^m i't muo^'i me` thi` la.i ca`ng ngon ho+n nu+~a. Vo+'i nhu+~ng cu? khoai mi` co`n so^'ng, ddem ba`o nho?, tro^.n vo+'i ddu+o+`ng, du+`a, su+~a hay co' the^? the^m dda^.u xanh dda~ na^'u chi'n ca` nhuye^~n, ddie^?m chu't va-ni (vanilla) ro^`i bo? va`o khuo^n tra'ng da^`u ddem ha^'p se~ co' mo'n ba'nh khoai mi` ha^'p tho+m ngon, thi'ch ho+.p du`ng dde^? tra'ng mie^.ng. Ne^'u ddem nu+o+'ng thi` tha`nh mo'n ba'nh khoai mi` nu+o+'ng, mu`i vi. ca`ng tho+m ngon ho+n nu+~a. Co' khi ngu+o+`i ta ddem tro^.n bo^.t ca` ri, bo^.t nghe^., muo^'i, ha`nh la' va`o nhu+~ng so+.i khoai mi` so^'ng ba`o mo?ng na`y, ro^`i se tha`nh hi`nh con dduo^ng, ddem bo? va`o cha?o da^`u chie^n va`ng tha`nh mo'n "ba'nh cay", a(n gio`n gio`n beo be'o cay cay va` tho+m mu`i ha`nh la' cu~ng la. mie^.ng. Co' ngu+o+`i la.i thi'ch ddem khoai mi` ba`o so+.i ha^'p chung vo+'i ga.o ne^'p, tro^.n the^m ha`nh mo+~ dde^? la`m tha`nh mo'n xo^i khoai mi` cu~ng kha' ha^'p da^~n. Hay ddem khoai mi` so^'ng ba`o so+.i, vo tro`n la.i, dde^.m the^m nha^n du+`a xa`o ddu+o+`ng o+? trong, ro^`i ddem ha^'p cho dde^'n khi chi'n trong, mang ra ra('c the^m du+`a ba`o vu.n a(n ngon ma` la.i de^~ la`m. Va`o nhu+~ng lu'c tru'ng mu`a, a(n kho^ng he^'t, ngu+o+`i ta thu+o+`ng ddem khoai mi` xa('t la't pho+i kho^ dde^? da`nh pho`ng khi hu+~u su+.. Va`o nhu+~ng lu'c tu'ng hu.t, mo'n co+m ddo^.n khoai mi` cu~ng giu'p nhie^`u gia ddi`nh a^'m lo`ng.

Tuy cu`ng do`ng ho. khoai, nhu+ng mo^~i loa.i mo^~i kha'c. Be^n du+o+'i lo+'p vo? xu` xi`, khoai mi` la.i co`n ddu+o+.c bao bo.c the^m bo+?i mo^.t lo+'p vo? ti'm. Pha?i bo'c ca? hai lo+'p vo? na`y ra thi` mo+'i tha^'y ddu+o+.c ma^`u tra('ng ddu.c cu?a nhu+~ng cu? khoai mi`. La^`n dda^`u chu+a quen co' le~ se~ ra^'t lu'ng tu'ng, nhu+ng ne^'u dda~ quen thi` ddo+n gia?n vo^ cu`ng. Na`y nhe', mo^.t tay ca^`m cu? khoai mi` xoay cha^`m cha^.m, tay kia ca^`m dao khi'a xeo xe'o, vu+`a ddu? ta^`m xuye^n qua hai lo+'p vo?, nhu+ng kho^ng pha.m va`o pha^`n cu? be^n trong. Khi dda~ khi'a suo^'t chie^`u da`i cu? khoai xong, du`ng dda^`u mu~i dao vu+`a la'ch do..c theo ve^'t khi'a vu+`a xoay nhe. cu? khoai mi` thi` lo+'p vo? tu+. ddo^.ng bung ra, pho^ ba`y pha^`n cu? tra('ng muo^'t be^n trong nhi`n dde^'n ngon ma('t. A^'y nhu+ng ddu+`ng vo^.i. Thu+o+`ng thu+o+`ng ta pha?i ddem nga^m nu+o+'c qua dde^m cho khoai mi` ra bo+'t nhu+.a ro^`i mo+'i a(n ddu+o+.c, ne^'u kho^ng ra^'t de^~ bi. "say" khoai.

Cu~ng co' lo+'p vo? xu` xi`, nhu+ng mo?ng va` de^~ bo'c ho+n nhie^`u la` ho. ha`ng khoai mo^n, khoai so., khoai mo+~. Nhu+ng ne^'u kho^ng quen, khi lo^.t vo? loa.i khoai na`y ra^'t de^~ bi. ngu+'a. Ca'i ca?m gia'c ngu+'a nga'y na`y ra^'t kho' ta?, chi? nhu+~ng ai dda~ ne^'m qua ro^`i thi` mo+'i hi`nh dung ra ddu+o+.c. Co' mo^.t me.o va(.t la` ne^n bao tay khi go.t vo?. Co' ngu+o+`i la.i ma'ch ra(`ng ne^n go.t vo? kho^, nghi~a la` tuye^.t ddo^'i kho^ng dde^? tay u+o+'t khi go.t vo? khoai. Nhu+ng ddo+n gia?n va` an toa`n nha^'t la` ne^n luo^.c so+ qua ro^`i ha~y lo^.t vo?. Vo+'i nhu+~ng cu? khoai so. luo^.c ma`u pho+n pho+'t ti'm, sau khi bo'c lo+'p vo? xu` xi` be^n ngoa`i, ddem na^'u vo+'i to^m thi` co' mo'n canh to^m khoai so. a(n vu+`a la`nh vu+`a ma't. Ne^'u the^m rau muo^'ng va`o thi` tha`nh ra canh rau muo^'ng khoai so. la.i ca`ng tuye^.t. Vi. ngo.t cu?a to^m, ho`a vo+'i mu`i rau muo^'ng va` khoai khie^'n ta kho' the^? ngu+`ng ddu~a. Hay ddo+n gia?n ho+n, chi? ca^`n luo^.c chi'n, lo^.t vo?, ddem cha^'m muo^'i me` ro^`i ca('n tu+`ng mie^'ng nho?, ta se~ thu+o+?ng thu+'c ddu+o+.c mo^.t mo'n a(n gia?n di. nhu+ng ra^'t ngon mie^.ng. Co' ngu+o+`i la.i thi'ch na^'u khoai mo^n vo+'i ne^'p, ddu+o+`ng, chan the^m nu+o+'c du+`a ra('c the^m me` tha`nh ra mo'n che` khoai mo^n. Co' ngu+o+`i la.i thi'ch tro^.n khoai vo+'i co+m dde^? a(n ddo^?i kha^?u vi.. Hay ddem bie^'n che^' la`m mo'n ba'nh khoai mo^n cu~ng la. mie^.ng. Co' ngu+o+`i ddem nhu+~ng so+.i khoai mo^n bo? va`o ro^? sa('t e'p cha(.t la.i chie^n gio`n dde^? gia? la`m to^? chim, ddu+.ng ca'c mo'n ddo^` bie^?n xa`o, vu+`a dde.p vu+`a ngon. Tu+o+ng tu+. nhu+ khoai mo^n la` loa.i khoai mo+~ vo+'i ki'ch thu+o+'c lo+'n ho+n nhie^`u. Khoai mo+~ ddem xa('t so+.i tro^.n va`o nha^n cha? gio` a(n ra^'t ngon. Hay du`ng muo^~ng nho^m be`n be.t (loa.i va^~n du`ng dde^? a(n ta^`u hu~ nu+o+'c ddu+o+`ng) ca.o mo?ng, ro^`i ddem na^'u vo+'i thi.t ba(`m cu`ng rau ngo` om. Canh ho+i nho+n nho+'t, nhu+ng mu`i tho+m cu?a khoai mo+~ ho+.p cu`ng mu`i rau ngo` om tha^.t tuye^.t vo^ cu`ng, ca`ng a(n ca`ng tha^'y the`m.

Nhu+ng pho^? bie^'n nha^'t va^~n la` ho. nha` khoai lang: khoai lang ti'm (vie^n ngo.c), khoai lang va`ng, khoai lang tra('ng (bi'), khoai lang ma^.t, khoai lang nghe^., vv... vv... No'i chung, vo? khoai lang thu+o+`ng mo?ng va` de^~ lo^.t vo?, nha^'t la` sau khi dda~ luo^.c chi'n. Nhu+~ng cu? khoai ddem ru+?a sa.ch dda^'t, xe^'p va`o no^`i xa^m xa^'p nu+o+'c luo^.c vu+`a chi'n to+'i, ddem cha('t nu+o+'c ro^`i u? cho chi'n xong ddo^? ra ro^? se~ to?a mu`i hu+o+ng nhe. nha`ng ma` ki'ch thi'ch vi. gia'c chi la.. Du`ng tay bo'c nhe. lo+'p vo? mo?ng be^n ngoa`i la` co' the^? ca('n ngay va`o mie^'ng khoai bu`i bu`i, ngo`n ngo.t. Khoai lang ti'm, co' ngu+o+`i co`n go.i la` khoai vie^n ngo.c, nhu+ te^n go.i, co' ma^`u ti'm, a(n ngon nhu+ng ho+i bu+'. Nhu+ng bu+' nha^'t la` mo'n khoai lang bi' co' ma^`u tra('ng ddu.c. Khoai lang nghe^. co' ruo^.t va`ng o'ng nhu+ cu? nghe^., a(n ngo.t va` i't nga'n. Nhu+ng tuye^.t nha^'t, pha?i ke^? dde^'n loa.i khoai lang ma^.t. Cu? kho^ng lo+'n, vu+`a go.n trong ba`n tay, nhu+ng chu+a a(n, chi? mo+'i thoa.t nhi`n tho^i cu~ng dda~ tha^'y tuye^'n nu+o+'c bo.t hoa.t ddo^.ng ma~nh lie^.t. Lo+'p vo? mo?ng ma^`u na^u mu+o+'t ru+o+.t, u+o+n u+o+'t, ddu.ng va`o tha^'y di'nh tay vi` lo+'p ma^.t tu+o+m ra ngoa`i. Ca^`m mo^.t cu? le^n, mu`i ngo.t nga`o tho+m nga't dda~ to?a va`o mu~i. Khe~ bo'c lo+'p vo? mo?ng, ma^`u va`ng nghe^. o'ng mu+o+'t cu?a cu? khoai dda~ dda^.p va`o ma('t. Khe~ ca('n mo^.t mie^'ng thi` lo+'p ma^.t ca`ng tu+o+m ra ho`a quye^.n vo+'i vi. bu`i cu?a khoai, tha^.t tuye^.t vo^ cu`ng. Co' le~ ca^`n pha?i ddu+o+.c di.p ne^'m thu+? qua ro^`i mo+'i hi`nh dung tro.n ve.n ddu+o+.c vi. ngon dda(.c bie^.t ddo^.c dda'o cu?a loa.i khoai ma^.t. Ma` no'i na`o ngay, dda^u ca^`n pha?i ke'n cho.n loa.i khoai lang ma^.t chi cho ca^`u ky`. Cu+' thu+? tu+o+?ng tu+o+.ng ma` xem. Va`o buo^?i so+'m mai tro+`i la`nh la.nh, ca? gia ddi`nh xu'm xi't qua^y qua^`n be^n ro^? khoai luo^.c vu+`a chi'n to+'i, co`n bo^'c kho'i no'ng ho^i ho^?i, vu+`a bo'c vo?, vu+`a xuy't xoa vi` no'ng, vu+`a trao ddo^?i cu`ng nhau nhu+~ng ma^?u chuye^.n vu.n va(.t ro^`i cu+o+`i ddu`a vui ve? thi` cu~ng ddu? tha^'y ngon mie^.ng vo^ cu`ng ro^`i. Pha?i cha(ng ba^`u kho^ng khi' dda^`m a^'m cu?a gia ddi`nh dda~ khie^'n vi. ngon cu?a khoai ta(ng le^n ga^'p bo^.i ? Cu~ng vo+'i nhu+~ng cu? khoai lang thay vi` luo^.c, ne^'u ddem lu`i tro nu+o+'ng thi` la.i ca`ng khie^u khi'ch khu+'u gia'c, vi. gia'c ho+n nu+~a. Co' ngu+o+`i co`n di' do?m vi' von khoai lang luo^.c nhu+ co^ tho^n nu+~ mo^.c ma.c gia?n di., khoai lang nu+o+'ng nhu+ na`ng thie^'u nu+~ tha`nh thi. lo^.ng la^~y sa('c sa?o ca? sa('c la^~n hu+o+ng. Ma` qua? tha^.t, nhu+~ng cu? khoai nu+o+'ng vu+`a khe'o to?a mu`i tho+m lu+`ng ha^'p da^~n vo^ cu`ng. Phu?i sa.ch lo+'p tro than di'nh be^n ngoa`i, bo'c lo+'p vo? cha'y xe'm ra, mu`i khoai nu+o+'ng xo^ng ngay va`o mu~i khie^'n la('m ngu+o+`i pho?ng ca? mie^.ng, chi? vi` qua' the`m kho^ng ca^`m lo`ng ddu+o+.c dda~ vo^.i va~ ca('n ngay va`o cu? khoai co`n no'ng bo?ng. Ne^'u muo^'n ddo^?i kha^?u vi., khoai lang luo^.c ddem ca` nhuye^~n du`ng la`m nha^n cho mo^.t so^' loa.i ba'nh a(n vu+`a ngon vu+`a la. mie^.ng. Vo+'i ta`i khe'o ca'c ba` no^.i tro+., ho. nha` khoai lang ddu+o+.c bie^'n che^' tha`nh vo^ so^' mo'n a(n tu+` ngo.t to+'i ma(.n, tu+` mo'n a(n cho+i cho dde^'n ca'c mo'n trong bu+~a co+m gia ddi`nh. Co' ngu+o+`i thi'ch ddem khoai lang xa('t mie^'ng na^'u che` hay xa('t la't, ta^?m bo^..t chie^n, ra('c ddu+o+`ng la`m mo'n a(n ngo.t tra'ng mie^.ng. Co^ng phu ho+n thi` ddem se^n ddu+o+`ng nhu+~ng la't khoai u+?ng lo`ng dda`o dde^? la`m tha`nh mo'n mu+'t khoai bu`i bu`i, ngo.t nga`o, tho+m thoang thoa?ng mu`i vani. Mo'n ca` ri, kie^?m ne^'u ddie^?m the^m nhu+~ng mie^'ng khoai lang thi` ca`ng ta(ng the^m vi. ngon ngo.t. Nhu+ng no^?i ddi`nh no^?i dda'm nha^'t va^~n la` mo'n ba'nh to^m. Khoai lang ddem ca.o vo?, ru+?a sa.ch, xa('t so+.i da`i ta^?m bo^.t, pha chu't bo^.t nghe^. cho co' ma^`u va`ng o'ng, ba`y va`i ba con to^m le^n ma(.t ro^`i bo? va`o cha?o da^`u chie^n va`ng. A(n ke`m vo+'i rau so^'ng, ddo^` chua, cha^'m nu+o+'c ma('m ddie^?m chu't o+'t thi` qua? tha^.t ngon he^'t bie^'t. Va`o lu'c khoai du+ thu+`a, ngu+o+`i ta ddem xa('t la't pho+i kho^ hay ddem gia~ nho? tha`nh bo^.t khoai dde^? da`nh du`ng da^`n trong na(m. Thi?nh thoa?ng bo? mo^.t mo+' la't khoai na^'u ke`m theo no^`i co+m, a(n cu~ng la. mie^.ng.

No'i chung ho. nha` khoai lang ra^'t hu+~u du.ng. Ngoa`i pha^`n cu? ddu+o+.c du`ng dde^? che^' bie^'n ca'c mo'n a(n nhu+ vu+`a nha('c so+ qua, nhu+~ng cu? khoai luo^.c u' na u' nu'c nu'ng ni'nh nhu+ chu' heo con co`n ddu+o+.c ca'c ba` me. chie^`u con cho.n, ddem ca('m the^m ta(m tre gia? la`m tay cha^n cu?a chu' "heo" khoai lang cho ba^`y tre? trong nha` ddu`a cho+i, dde^'n khi cha'n thi` nga? ra "la`m thi.t". Hay la` bie^'n che^' ta.o tha`nh mo'n ba'nh pho^`ng khoai la`m qua` a(n va(.t cho ba^`y tre? con ha'u ddo'i. Vo? khoai lang, da^y khoai lang ddem na^'u chung vo+'i ca'm la` loa.i thu+.c pha^?m ra^'t ngon la`nh vo+'i loa`i u?n i?n. DDo.t da^y khoai lang ddem luo^.c hay na^'u canh a(n vu+`a ngon vu+`a ma't. Ma` ddem xa`o vo+'i me?, a(n la.i ca`ng ngon ho+n nu+~a. Nhu+ng co' le~ thu' vi. nha^'t va^~n la` mo'n ba'nh pho^`ng khoai.

Tuy i'ch lo+.i the^' dda^'y, nhu+ng ngu+o+`i ddo+`i thu+o+`ng co' khuynh hu+o+'ng xem thu+o+`ng do`ng ho. nha` khoai vi` vo^'n bi. xe^'p va`o loa.i "pho' sa?n", que^ mu`a tho^n da~ vo+'i ca'c te^n go.i mo^.c ma.c gia?n di.: sa('n (mi`), lang, mo^n, mo+~, so.. Chi? rie^ng co' mo^~i mo^.t loa.i khoai la.i ddu+o+.c u+u dda~i vo+'i te^n go.i ra^'t "ta^y". DDo' chi'nh la` ho. nha` khoai ta^y. DDa^y la` loa.i khoai ra^'t pho^? bie^'n o+? ca'c nu+o+'c phu+o+ng Ta^y, thu+o+`ng ddu+o+.c bie^'t vo+'i mo'n French Fries (khoai ta^y ca('t mie^'ng da`i chie^n gio`n) ra('c chu't muo^'i a(n cho+i, hay a(n ke`m vo+'i ca'c mo'n thi.t, rau kha'c. Co' ngu+o+`i thi'ch ddie^?m the^m ketchup hay gravy sauce le^n dde^? ta(ng hu+o+ng vi. dda^.m dda` cu?a khoai. Co' khi ngu+o+`i ta la.i ddem bo? khoai ta^y chie^n va`o cha?o, ro^`i ddo^? tru+'ng dda~ dda'nh nhuye^~n le^n chie^n va`ng, vi. tru+'ng quye^.n vo+'i vi. khoai cu~ng kha' ngon mie^.ng. Cu~ng la` chie^n, nhu+ng ne^'u xa('t la't mo?ng ddem chie^n va`ng, ba`y ddi~a ro^`i ddo^? thi.t bo` xa`o le^n thi` la.i la` mo^.t mo'n a(n vu+`a ngon vu+`a bo^? ma` kho^ng ke'm pha^`n ha^'p da^~n ca? thi. gia'c la^~n khu+'u gia'c. Hay xa('t la't mo?ng, chie^n va`ng xong ddem xa`o chung vo+'i ha`nh ta^y, thi.t bo` cu~ng ha^'p da^~n kho^ng ke'm. Co' ngu+o+`i la.i thi'ch la`m mo'n ba'nh to^m du`ng khoai ta^y thay the^' cho khoai lang. Khoai ta^y ddem ca('t mie^'ng vuo^ng, ddem chie^n so+ cho va`ng xe'm ca.nh, ro^`i bo? va`o no^`i na^'u ca` ri la.i co' hu+o+ng vi. dda^.m dda` kha'c ha(?n. Hay thanh dda.m ho+n, ddem khoai ta^y ca('t mie^'ng, ha^`m chung vo+'i thi.t, ca` ro^'t, dda^.u tra('ng, to?i ta^y a(n nhu+ mo'n soup. Co' ngu+o+`i co`n ddem khoai ta^y kho chung vo+'i ca'c loa.i rau dda^.u, ta.o ne^n mo'n a(n la. mie^.ng. Mo'n beef stew (bo` ha^`m) go^`m thi.t bo` ha^`m chung khoai ta^y cho tha^.t me^`m, ne^m vu+`a a(n, nu+o+'c sauce ho+i se^`n se^.t ra^'t pho^? bie^'n trong ca'c bu+~a a(n gia ddi`nh o+? ta^y phu+o+ng. Co' khi ddo+n gia?n ho+n, chi? ca^`n go'i khoai ta^y va`o gia^'y nho^m, ddem bo? lo` nu+o+'ng le^n hay la` ddem luo^.c ro^`i ta'n nhuye^~n, a(n ke`m vo+'i ca'c mo'n a(n. Ne^'u muo^'n ddo^?i kha^?u vi., khoai ta^y luo^.c, ta'n nhuye^~n ne^m muo^'i, ddu+o+`ng vu+`a a(n ro^`i na('n tha`nh hi`nh ca', ddu`i ga`, to^m ddem chie^n va`ng dde^? la`m ca'c mo'n chay. Hay ddem khoai ta^y luo^.c ca('t mie^'ng vuo^ng tro^.n vo+'i da^`u gia^'m cu`ng ca'c loa.i gia vi. dde^? la`m tha`nh mo'n potato salad. Ne^'u the^m tru+'ng thi` vi. salad la.i ca`ng dda^.m dda` ho+n nu+~a.

--oOo--

Tu+. du+ng tha^'y the`m ne^n tha? do`ng tu+ tu+o+?ng ddi lan man, ho+i nhuo^'m mu`i be^'p nu'c, nhu+ng ke^? so+ the^' tho^i, chu+' ne^'u co' muo^'n ngo^`i ta'ch ba.ch ke^? ca(.n ke~ tu+`ng mo'n a(n co' lie^n quan dde^'n ho. nha` khoai thi` e cu~ng kho^ng ta`i na`o ke^? cho xue^? vi` vo^'n di~ khoai sa('n va^~n la` mo'n lu+o+ng thu+.c tha^n quen vo+'i loa`i ngu+o+`i tu+` xu+a dde^'n nay, va^~n go'p ma(.t thu+o+`ng xuye^n ne^n cha(?ng ai the`m dde^? y' dde^'n. Tho'i ddo+`i va^~n the^' ma`. Nhu+ng, la^?n tha^?n nghi~ do^ng da`i, gia? su+? mo^.t nga`y ngo^. nho+~ ho. ha`ng nha` khoai tha^.t su+. bi. tuye^.t chu?ng tre^n tra'i dda^'t, cha('c ha(?n la('m ngu+o+`i se~ tie^'c va` tha^'y nho+' thu+o+ng hoa`i nhu+~ng bu.i khoai sa('n sau he`... Pha?i the^' cha(ng ??

Apr. 17, 2000
Tu+' Die^~m

Mu.c Lu.c Go'c Tro+`i Que^ Hu+o+ng


Mu.c Lu.c

Trang Chi'nh Suo^'i Nguo^`n

Nhu+~ng Tuye^?n Ta^.p DDa~ Pha't Ha`nh


Tuye^?n Ta^.p Tho+ Va(n - Suo^'i Nguo^`n

Pha't ha`nh va`o mo^~i thu+' Hai dda^`u tha'ng

Chu? Nhie^.m:

Tho+ Tho+ - Thotho2022@CS.com

Ban Bie^n Ta^.p:

LaLan - LaLan2000@yahoo.com
Tha'i Mo^.ng Trinh -
moitim2000@yahoo.com
Thanh Hie^`n - thanhhien@rocketmail.com

Ky~ Thua^.t:

LaLan - LaLan2000@yahoo.com

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
copyright (C) 2000 by respective authors
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~